Παιδική κακοποίηση

Δώστε την απαιτούμενη προσοχή σε ένα παιδί όταν λέει ότι έχει κακοποιηθεί

Εκείνο που πρέπει κυρίως να γνωρίζουμε είναι ότι η παιδική κακοποίηση έχει πολλά… πρόσωπα. Αυτό σημαίνει ότι  ένα παιδί μπορεί να κακοποιείται σωματικά, συναισθηματικά, σεξουαλικά ή να βιώνει καθημερινά την παραμέληση. Εμείς, παρακάτω θ’ αναφερθούμε στην παιδική παραμέληση, εφόσον πρόκειται για την πιο κοινή μορφή παιδικής κακοποίησης.

 

Σύμφωνα με το Κέντρο Ερευνών της Innocenti της Unicef …

…σχεδόν 3.500 παιδιά κάτω των 15 ετών, πεθαίνουν κάθε χρόνο από κακοποίηση ή παραμέληση στο δυτικό κόσμο. Αναλυτικότερα: Δυο παιδιά πεθαίνουν κάθε εβδομάδα στη Γερμανία και την Αγγλία, τρία κάθε εβδομάδα στην Γαλλία, τέσσερα κάθε εβδομάδα στην Ιαπωνία και 27 κάθε εβδομάδα στις ΗΠΑ.  Επομένως, η παιδική κακοποίηση είναι μια υπόθεση καθημερινή, που μας αφορά όλους…

Η παραμέληση ενός παιδιού…

…είναι η πιο κοινή μορφή παιδικής κακοποίησης. Για παράδειγμα στις ΗΠΑ, το 2001 υπήρξαν 903.000 παιδιά θύματα κακοποίησης. Απ’ αυτά, το 60% υπέφερε από παραμέληση, το 18% από σωματική κακοποίηση, ενώ το 2000 πέθαναν 580 παιδιά από παραμέληση. Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα του NSPCC (National Society for the Prevention of cruelty to Children) της Μεγάλης Βρετανίας, σε 3.000 νέους 18-24 ετών, βρέθηκε ότι το 18% είχε εμπειρία κάποιας απουσίας φροντίδας στην παιδική τους ηλικία και το 20% δεν είχε επαρκή επιτήρηση. Επίσης, έχει βρεθεί ότι υπάρχει στενή σχέση μεταξύ παραμέλησης και άλλων ειδών κακοποίησης, ιδιαίτερα της συναισθηματικής. Στο 1/3 των περιπτώσεων παραμέλησης συνυπάρχει και σωματική κακοποίηση.

 

Τα …πρόσωπα της παραμέλησης

 

1. Σωματική παραμέληση: Όπως, για παράδειγμα, έλλειψη επαρκούς τροφής, ενδυμασίας, κατοικίας, εγκατάλειψη του παιδιού, έλλειψη επιτήρησής του, έλλειψη καθαριότητας και προσωπικής υγιεινής, απόρριψη του παιδιού (που το οδηγεί στο να φύγει από το σπίτι). Η σωματική παραμέληση εμποδίζει σοβαρά την ανάπτυξη του παιδιού και οδηγεί σε υποσιτισμό, σοβαρές ασθένειες, πληγές, μώλωπες, εγκαύματα ή άλλους τραυματισμούς λόγω της έλλειψης παρακολούθησης και, μακροχρόνια, σε χαμηλή αυτοεκτίμηση.
2. Εκπαιδευτική παραμέληση: Όπως, για παράδειγμα, αποτυχία του γονιού να εγγράψει το παιδί στην υποχρεωτική εκπαίδευση ή να του παρέχει ειδική αγωγή, όταν αυτή χρειάζεται. Η εκπαιδευτική παραμέληση οδηγεί όχι μόνο σε αποτυχία του παιδιού να αποκτήσει βασικές δεξιότητες για τη ζωή του, αλλά και σε διαταρακτική συμπεριφορά, που απειλεί τη συναισθηματική ευημερία και ανάπτυξή του, ιδιαίτερα όταν δεν ικανοποιούνται τυχόν ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες.
3. Συναισθηματική παραμέληση: Όπως, για παράδειγμα, να παρακολουθεί το παιδί χρόνια ή ακραίας μορφής συζυγική βία, να του επιτρέπεται να χρησιμοποιεί ναρκωτικά ή αλκοόλ, να αγνοούνται οι ανάγκες του, αλλά ν’ αγνοείται και αυτό το ίδιο το παιδί. Ακόμα, συναισθηματική παραμέληση είναι η άρνηση ψυχολογικής φροντίδας, η διαρκής υποτίμηση του παιδιού, η άρνηση να του προσφέρεται στοργή, η απόρριψη, η λεκτική κακοποίηση ( π.χ. βρισιές, κοροϊδίες ή απειλές), η απομόνωση (όταν εμποδίζεται το παιδί να έχει φυσιολογικές σχέσεις με άλλα παιδιά ή ενήλικους), η καλλιέργεια κλίματος τρομοκρατίας και η διαφθορά του παιδιού ( η ενθάρρυνσή του να συμμετέχει σε καταστροφική, παράνομη ή αντικοινωνική συμπεριφορά). Αυτού του είδους η παραμέληση οδηγεί σε χαμηλή αυτοεκτίμηση, κατάχρηση αλκοόλ και ναρκωτικών, καταστροφική συμπεριφορά και ίσως αυτοκτονία.
4. Ιατρική παραμέληση: Αυτή υπάρχει όταν οι κηδεμόνες αρνούνται στο παιδί ιατρική φροντίδα σε επείγουσα περίπτωση ή αγνοούν ιατρικές συστάσεις για παιδιά με χρόνιες ασθένειες (π.χ. διαβήτης) ή αναπηρίες που μπορούν ν’ αντιμετωπιστούν ( π.χ. καταρράκτης που μπορεί να οδηγήσει σε τύφλωση). Τ’ αποτελέσματα της παραμέλησης αυτής μπορεί να είναι αναπηρία, παραμόρφωση, επιδείνωση του προβλήματος υγείας ή και θάνατος. Επίσης, ιατρική παραμέληση είναι και η έλλειψη οδοντιατρικής φροντίδας και ψυχιατρικής στήριξης, όπου χρειάζεται.

Τα χαρακτηριστικά ενός παραμελημένου παιδιού

 

Ένα παραμελημένο παιδί:

 

-Αισθάνεται διαρκώς πείνα, κούραση και είναι πολύ αδύνατο.

–Ζει σχεδόν μόνο του, αφού κανείς δεν το επιτηρεί. Για παράδειγμα, παιδιά κάτω από τα 10, που τους επιτρέπεται να μένουν εκτός σπιτιού τη νύχτα χωρίς επίβλεψη ενήλικα, ή παιδιά κάτω από τα 14, στα οποία επιτρέπεται να μένουν τη νύχτα εκτός σπιτιού, χωρίς οι γονείς τους να ξέρουν που βρίσκονται, ή ακόμα και παιδιά κάτω από τα 10, που αφήνονται μόνα τη νύχτα στο σπίτι.

-Είναι βρόμικο (κακή σωματική υγιεινή ) και κακοντυμένο.

-Δεν απολαμβάνει καμιά φροντίδα, αφού οι γονείς του λείπουν συνέχεια από το σπίτι ή έχουν προβλήματα με ναρκωτικά ή αλκοόλ. Αποτέλεσμα; Το παιδί να εγκαταλείπεται στο σπίτι ή να ζει σε επικίνδυνες συνθήκες, φροντίζοντας συνήθως μόνο τον εαυτό του ( πολλά παιδιά μικρότερα από τα 12, πλένουν μόνα τους τα ρούχα τους).

-Αντιμετωπίζει χρόνια προβλήματα υγείας που δεν αντιμετωπίζονται.

-Παρουσιάζει πολλά προβλήματα στο σχολείο ( κυρίως με την παρακολούθηση των μαθημάτων).

– Έχει χαμηλή αυτοεκτίμηση και τάσεις αυτοκαταστροφής.

-Του λείπουν οι κοινωνικές σχέσεις.

-Δείχνει αντικοινωνική συμπεριφορά ( φυγές από το σπίτι, κλοπές).

Κινδυνεύουν περισσότερο

Από την έρευνα του NSPCC έχει βρεθεί ότι υψηλό κίνδυνο για παραμέληση παιδιών παρουσιάζουν οι οικογένειες με τα εξής χαρακτηριστικά:

–Μονογονεϊκές οικογένειες.

–Μητέρα ηλικίας κάτω των 21 στη γέννηση του πρώτου παιδιού.

–Μητέρες με περισσότερα από ένα παιδιά στην εφηβεία τους.

–Χαμηλό οικογενειακό εισόδημα, ανεργία γονέων, χαμηλό εκπαιδευτικό επίπεδο οικογένειας.

-Συζυγική βία.

-Χρήση ουσιών από γονείς.

–Προβλήματα ψυχικής υγείας, βαριά κατάθλιψη και υψηλός βαθμός στρες στους γονείς.

–Μητέρες που είχαν ελάχιστους ή ανασφαλείς δεσμούς με τους δικούς τους γονείς.

–Απουσία ευαισθησίας και ανταπόκρισης στις ανάγκες των παιδιών ( γονείς που δε δείχνουν ζεστασιά ή τρυφερότητα στα παιδιά τους).

Προσοχή!

–Περιστασιακή παραμέληση μπορεί να συμβεί όταν οι γονείς περνούν από κρίσιμες καταστάσεις, όπως πένθος, διαζύγιο, απόλυση ή ασθένεια.

-Την παραμέληση την αντιλαμβάνονται συνήθως άνθρωποι από τον περίγυρο του παιδιού, όπως γιατροί, νοσηλευτές, συγγενείς, γείτονες, δάσκαλοι, νηπιαγωγοί, κ.ά.

Προτιμότερη η υποστήριξη της οικογένειας παρά η τιμωρία…

Πώς όμως αντιμετωπίζεται η παραμέληση ενός παιδιού; Γι’ αυτό χρειάζεται η συνεργασία πολλών ειδικοτήτων, κυρίως των επισκεπτών υγείας, των κοινωνικών λειτουργών και των εκπαιδευτικών, ενώ θα πρέπει ν’ αντιμετωπίζεται μαζί με τις άλλες μορφές κακοποίησης.

Επίσης, σύμφωνα με τη μελέτη του NSPCC, στη βιβλιογραφία αναφέρεται η ανάγκη για οικογενειακή θεραπεία, (η ανάγκη για διδασκαλία για το πώς να είναι κανείς γονιός) και η υποστήριξη της οικογένειας, παρά η τιμωρία και η απόδοση κατηγορίας στους γονείς.

Τέλος, πολύ σημαντική κρίνεται η ανάπτυξη κοινωνικής πολιτικής και στρατηγικών δημόσιας υγείας, καθώς και η αντιμετώπιση της φτώχειας.

Για περισσότερες πληροφορίες ή βοήθεια

 

-Κέντρο Άμεσης Κοινωνικής Βοήθειας: Τηλ.: 197 ή 210-197 ( όλο το 24ωρο, όλες τις ημέρες της εβδομάδας).

-Χαμόγελο του Παιδιού: Τηλ.: 1056 ( όλο το 24ωρο, όλες τις ημέρες της εβδομάδας).

-Δίκτυο Προστασίας των Δικαιωμάτων του Παιδιού:  Τηλ.: 210- 36 25 786.

-Γραμμή «Σύνδεσμος για παιδιά και εφήβους»: Τηλ.: 1177.

-Ινστιτούτο Υγείας Παιδιού: Τηλ.: 210- 77 15 791.

-Κέντρο Συμπαράστασης Παιδιών και Οικογένειας: Τηλ.: 210- 52 39 402.

-Συντονιστικό Συμβούλιο Παραμελημένων Κακοποιημένων Ατόμων Ν. Μαγνησίας: Τηλ.: 242110- 71 950-1.

Πληροφορίες συλλέξαμε για το άρθρο αυτό από το εξαιρετικό βιβλίο « Οδηγός Εκπαιδευτικών & Γονέων για την Ανίχνευση της Παιδικής Κακοποίησης», των Βικτωρία Πρεκατέ και Ορέστη Γιωτάκου, που κυκλοφορεί από τις “ΒΗΤΑ Ιατρικές Εκδόσεις”.

 

 

Μαρία Ορφανίδου