Βιταμίνη C : Ο ευεργετικός ρόλος της για τον οργανισμό μας

Η βιταμίνη C διαδραματίζει κρίσιμο ρόλο στη συντήρηση της υγείας μας, ενώ παράλληλα  συμβάλλει και στην ανοσοποιητική λειτουργία, τη συντήρηση του δέρματος και των ιστών μας. Όμως δρα και ως αντιοξειδωτικός παράγοντας, προλαμβάνει ασθένειες και προάγει  τη συνολική ευεξία μας. Παρακάτω θα βρείε όλα όσα οφείλετε να γνωρίζετε για  αυτή…

 

1. Τι είναι βιταμίνη C;

Η βιταμίνη C (ασκορβικό οξύ) είναι μια υδατοδιαλυτή βιταμίνη με ευεργετικές  ιδιότητες και πολύ σημαντικά οφέλη στον οργανισμό. Η βιταμίνη C είναι ένα  απαραίτητο θρεπτικό συστατικό που δεν μπορεί να συντεθεί από τον άνθρωπο  λόγω της απώλειας ενός βασικού ενζύμου στη βιοσυνθετική οδό.

 

2. Ποια είναι τα οφέλη της;

-Η βιταμίνη C έχει μια σειρά από δραστηριότητες που θα μπορούσαν ενδεχομένως να συμβάλουν στις ανοσοτροποποιητικές της επιδράσεις.

-Είναι ένα εξαιρετικά  αποτελεσματικό αντιοξειδωτικό, λόγω της ικανότητάς του να δίνει εύκολα  ηλεκτρόνια, προστατεύοντας έτσι σημαντικά βιομόρια, όπως πρωτεΐνες, λιπίδια,  υδατάνθρακες και νουκλεϊκά οξέα.

–Προστατεύει ακόμα από βλάβες από οξειδωτικά  που παράγονται κατά τον φυσιολογικό μεταβολισμό των κυττάρων, μέσω της  έκθεσης σε τοξίνες και ρύπους, για παράδειγμα στον καπνό του τσιγάρου.

-Η  βιταμίνη C είναι επίσης ένας συμπαράγοντας για μια οικογένεια βιοσυνθετικών και  γονιδιακών ρυθμιστικών ενζύμων μονοοξυγενάσης και διοξυγενάσης. Η βιταμίνη  ήταν από καιρό γνωστή ως συμπαράγοντας για τις λυσυλικές και προλυλυδροξυλάσες που απαιτούνται για τη σταθεροποίηση της τριτοταγούς δομής του κολλαγόνου.

– Επίσης είναι συμπαράγοντας για τις δύο υδροξυλάσες που  εμπλέκονται στη βιοσύνθεση της καρνιτίνης. ‘Ενα μόριο  δηλαδή που απαιτείται για τη μεταφορά λιπαρών οξέων στα μιτοχόνδρια για την παραγωγή της μεταβολικής ενέργειας. Επιπλέον, είναι σημαντικό να αναφερθεί πως η σοβαρή  ανεπάρκεια βιταμίνης C έχει ως αποτέλεσμα τη δυνητικά θανατηφόρα νόσο του  σκορβούτου.

–Μειώνει τον  κίνδυνο εμφάνισης χρόνιων νόσων. Πιο συγκεκριμένα η βιταμίνη C είναι ισχυρό  αντιοξειδωτικό, με αποτέλεσμα να προστατεύει τα κύτταρά μας από τις επιβλαβείς  ιδιότητες των ελεύθερων ριζών και άρα από το οξειδωτικό στρες, μία κατάσταση η  οποία έχει συνδεθεί με πολλές χρόνιες νόσους. Επιπλέον, μέσω της εξουδετέρωσης  των ελεύθερων ριζών, ενισχύει το ανοσοποιητικό και δυναμώνει τις φυσικές άμυνες  του οργανισμού.

–Βοηθάει στη ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης, καθώς η υπέρταση  είναι πολύ συνηθισμένο πρόβλημα. Ειδικότερα αφορά έναν στους τρεις ενήλικες  παγκοσμίως και στην Ελλάδα το 20% του πληθυσμού. Μελέτες έχουν δείξει ότι η  βιταμίνη C μειώνει την αρτηριακή πίεση, τόσο τη συστολική όσο και τη διαστολική, είτε υπάρχει ανεβασμένη πίεση είτε όχι. Σε μία μελέτη που διενεργήθηκε το 2002  (Ettarch et al., 2002), τα αποτελέσματα έδειξαν ότι η βιταμίνη C μείωνε στατιστικά  σημαντικά την αρτηριακή πίεση στους αρουραίους, οι οποίοι είχαν λάβει είτε μια  δίαιτα φυσιολογική είτε μια υψηλή σε νάτριο, δηλαδή με αλάτι. Άλλωστε, είναι  επιστημονικά αποδεδειγμένο ότι στους υγιείς ενήλικες, η βιταμίνη C είναι ικανή να  μειώσει τη συστολική πίεση κατά 3,8 mmHg και τη διαστολική κατά 1,5 mmHg.  Αντιθέτως σε ενήλικες με υπέρταση τη συστολική κατά 4,9 και τη διαστολική 1,7  mmHg.

 

Προσοχή!

Κανένας ασθενής με υπέρταση δεν θα πρέπει να σταματάει  την αγωγή του και να βασίζεται στη πρόσληψη βιταμίνης C, καθώς η βιταμίνη C δεν  αποτελεί θεραπεία, αλλά συμπληρωματική αγωγή.

– Ακόμα η βιταμίνη C μειώνει το ουρικό οξύ και την πιθανότητα ουρικής  αρθρίτιδας. Το ουρικό οξύ είναι προϊόν μεταβολισμού το οποίο δημιουργείται όταν  ο οργανισμός διασπά τις πουρίνες. Το περισσότερο ουρικό οξύ φυσιολογικά  διαλύεται στο αίμα, περνά στους νεφρούς και απομακρύνεται με την ούρηση. Κάποια φαγητά όμως, πλούσια σε πουρίνες, αλλά και κάποια φάρμακα αυξάνουν το ουρικό οξύ στο αίμα με αποτέλεσμα να συγκεντρώνεται τελικά στις αρθρώσεις και  να δημιουργείται ουρική αρθρίτιδα. Η βιταμίνη C είναι γεγονός οτι μειώνει το  ουρικό οξύ στο αίμα στατιστικά σημαντικά σε σχέση με το εικονικό φάρμακο.  Ακόμα, είναι ιδιαιτέρως σημαντικό αν αναλογιστούμε ότι στα φάρμακα που  ανεβάζουν το ουρικό οξύ συγκαταλέγονται και πολλά αντι-υπερτασικά φάρμακα.

–Τέλος, είναι ευρέως διαδεδομένο ότι η βιταμίνη C έχει αντιγηραντική δράση.  Αναλυτικότερα, η βιταμίνη C έχει αντιγηραντικές ιδιότητες καθώς βοηθάει στο  σχηματισμό κολλαγόνου και της ελαστίνης του δέρματος. Το κολλαγόνο υπάρχει από  τη φύση στο δέρμα και το βοηθά να μην χαλαρώνει. Ωστόσο, καθώς περνούν τα  χρόνια, το σώμα επιβραδύνει την παραγωγή του. Η εφαρμογή της βιταμίνης C μπορεί να ενθαρρύνει το δέρμα να δημιουργήσει νέο κολλαγόνο, διατηρώντας  ταυτόχρονα και αυτό που υπάρχει ήδη.

 

Συνιστώμενες Ημερήσιες προσλήψεις βιταμίνης C (mg/ημέρα)
Ηλικία	Βιταμίνη C
Παιδιά	30-60
Άντρες
14-18 ετών	75
18-50+ ετών	90
Γυναίκες
14-18 ετών	65
18-50+ετών	75
Εγκυμωσύνη	80-85
Θυλασμός	115-120
Καπνιστές	35

 

3. H διατροφική αξία της βιταμίνης C

 Πηγή ασκορβικού οξέος στη διατροφή μας αποτελούν τα:

–Φρούτα : Φράουλες, βατόμουρα, πεπόνι, ακτινίδια.

–Εσπεριδοειδή: Πορτοκάλια, λεμόνια, μανταρίνια, grapefruit, ακτινίδια.

-Λαχανικά:  Λαχανάκια Βρυξελλών, μπρόκολο, κουνουπίδι, σπανάκι, λάχανο, πιπεριές, ντομάτες,  λευκές πατάτες, βότανα (μαϊντανός), χόρτα και σε μικρότερο βαθμό τα κρέατα (συκώτι, νεφροί).

Γενικά, συνίσταται ως ημερήσια πρόληψη 140mg βιταμίνης C…

…ποσότητα απαραίτητη για τον κορεσμό του συνολικού ποσού βιταμίνης C στο σώμα μας. Δυστυχώς, λιγότερο από το 50% της βιταμίνης C που προσλαμβάνεται από τη διατροφή απορροφάται από το έντερο. Για τον λόγο αυτό είναι επίσης ένα από τα πιο κοινά συμπληρώματα διατροφής. Υποστηρίζεται πως παρουσία σιδήρου, η απορρόφηση της βιταμίνης C από τον ανθρώπινο οργανισμό είναι χαμηλότερη. Παρόλα αυτά όμως δεν συστήνεται η μη πρόσληψη σιδήρου (ή και χαλκού), διότι μπορεί να οδηγήσει σε άλλα προβλήματα (ελεύθερες ρίζες).

 

4. Το πορτοκάλι

Είναι ένα από τα σημαντικότερα τρόφιμα που προάγουν τη δημιουργία της βιταμίνης  C στον οργανισμό. Έχει μελετηθεί η μεταβολή της  περιεκτικότητας του φυσικού χυμού πορτοκαλιού σε βιταμίνη C, ως συνάρτηση του  χρόνου σε θερμοκρασία περιβάλλοντος για δύο διαφορετικά είδη χυμού, τον  φυσικό χυμό πορτοκαλιού από πορτοκάλια που στύψαμε και τον φυσικό χυμό του  εμπορίου. Ο προσδιορισμός της περιεκτικότητας του πορτοκαλιού σε ασκορβικό  οξύ έγινε με οξειδοαναγωγική ογκομέτρηση. Χρησιμοποιήσαμε διάλυμα KIO3/KI σε  όξινο περιβάλλον και το τέλος της ογκομέτρησης ανιχνεύθηκε με την αλλαγή  χρώματος λόγω προσθήκης διαλύματος αμύλου. Το Ι2 που παράγεται κατά την αντίδραση οξινισμένου με HCl διαλύματος KIO3, με διάλυμα KI , οξειδώνει το  ασκορβικό οξύ σε δεϋδροασκορβικό οξύ. Όταν όλη η ποσότητα του ασκορβικού  οξέος οξειδωθεί, τότε η περίσσεια του Ι2 που παράγεται από τη πρώτη αντίδραση, αντιδρά με τα ανιόντα Ι- που υπάρχουν ήδη στο διάλυμα και σχηματίζει σύμπλοκο  με το άμυλο που έχουμε ήδη προσθέσει στο διάλυμα που ογκομετρούμε. Το  σύμπλοκο αυτό έχει χαρακτηριστικό βαθύ μπλε χρώμα. Τα αποτελέσματα της  εργασίας αυτής έδειξαν ότι δεν μπορούμε να διατηρήσουμε έναν φρεσκοστυμμένο  χυμό πορτοκαλιού ή έναν φυσικό χυμό πορτοκαλιού του εμπορίου σε θερμοκρασία  περιβάλλοντος για κάποιο χρονικό διάστημα χωρίς να μειωθεί η περιεκτικότητά του  σε βιταμίνη C. Η ελάττωση της περιεκτικότητας σε βιταμίνη C για τα δύο είδη χυμού  ήταν 62% και 66.7% αντίστοιχα μετά από χρόνο μίας εβδομάδας.

 

Πηγές βιταμίνης C   (mg/100g τρόφιμου)
Τρόφιμα	Βιταμίνη C
Ακτινίδιο	300
Παπάγια	188
Μαϊντανός	170
Φράουλες	84
Μπρόκολο	50
Μάνγκο	50
Εσπεριδοειδή	30-50
Κόκκινη  πιπεριά	45
Λάχανο	30-50
Ανανάς	24
Ντομάτα	23
Αγγούρι	23
Πατάτα ψητή  με την φλούδα	22
Σπανάκι ωμό	15
Αρακάς	15
Ξερά φασόλια	1,2
Γάλα	1
Κρέας	0,2

 

Ευχαριστούμε τον Δρ. Σπυρίδωνα Γ.Κ. Χαντζησαλάτα, για τις πληροφορίες που μας έδωσε.

 

 

Μαρία Ορφανίδου