Κουτσομπολιό : Αμαυρώνει ή ευεργετεί; 

Το κουτσομπολιό αποτελεί στοιχείο της ανθρώπινης φύσης και μέσο για να εισβάλει ο ένας στην προσωπική ζωή του άλλου, ώστε ν’ αποκαλύψει και να μάθει ό, τι δεν φαίνεται και ό, τι δεν δηλώνεται. Το κουτσομπολιό, λοιπόν, παλιό όσο κι ο άνθρωπος, χωρίς να πτοηθεί ποτέ από κανέναν και τίποτα, εξακολουθεί να… περιδιαβαίνει ανάμεσά μας. Μόνο που στον 21^ο αιώνα έχει αλλάξει πρόσωπο. Κι από κει που ξεπήδαγε σε ρούγες και αυλές από γυναικοπαρέες «χαμηλού» συνήθως πνευματικού επιπέδου, σήμερα τι κάνει; Ξεπροβάλλει ολόχαρο σε τηλεοπτικά παράθυρα, κοινωνικά δίκτυα, σοβαρά έντυπα ακόμα και στο πολιτικό ρεπορτάζ, αντικαθιστώντας συχνά την είδηση και την ουσία με το ευτελές και την βλακεία. Τελικά τι είναι το κουτσομπολιό; Μια ανήθικη συμπεριφορά που έχει τη δύναμη να αμαυρώνει υπολήψεις κι ευεργετικό που χαλαρώνει από το στρες ή «μια μορφή ερωτικής συνάφειας δια του λόγου, της ομιλίας» όπως έλεγε κάποτε ο Κώστας Ζουράρις;

 

Πιο δυνατό απ’ την αλήθεια

Χωρίς η μια όψη του να αναιρεί την άλλη, όπως αποκαλύφθηκε από πρόσφατη επιστημονική έρευνα, ένα είναι σίγουρο, ότι : το κουτσομπολιό είναι πιο δυνατό από την αλήθεια. Πιο συγκεκριμένα, ερευνητική ομάδα από το γερμανικό Ινστιτούτο Max Planck, πειραματιζόμενη με φοιτητές σ’ ένα παιχνίδι υπολογιστών διαπίστωσε πως η «κοινωνική κριτική» παίζει σημαντικό ρόλο στη λήψη αποφάσεων. Και όχι μόνο αυτό, αλλά επιπλέον οι άνθρωποι ακόμα κι αν γνωρίζουν τα πραγματικά γεγονότα, έχουν την τάση να δίνουν βάση στη φημολογία .

Από την άλλη, ο Φρανκ Μακ Άντριου, καθηγητής Ψυχολογίας του Knox College του Ιλινόις και καθοδηγητής ομάδας μιας παρόμοιας έρευνας, ισχυρίζεται πως «το κουτσομπολιό αποτελεί κοινωνική δεξιοτεχνία και όχι κουσούρι του χαρακτήρα και πως ο εγκέφαλος του ανθρώπου είναι προγραμματισμένος να κουτσομπολεύει».

Κατ’ άλλους πάλι ειδικούς, το κουτσομπολιό μπορεί, σε γενικές γραμμές, να χαρακτηριστεί σαν μια εκφυλιστική μορφή κοινωνικού ελέγχου, που ασκείται σε δυο χώρους. Η μια είναι το κουτσομπολιό που αφορά τον κοινωνικό μας περίγυρο (γείτονες, γνωστοί, φίλοι, συνάδελφοι κ.ά.) και το άλλο είδος είναι εκείνο το κουτσομπολιό που αφορά τους σταρ με τη γενική έννοια του όρου. Τους πλούσιους, δηλαδή, τους δυνατούς, τους διάσημους και τους εκλεκτούς αυτού του κόσμου. Κι αυτό, γιατί ο «κοινός θνητός» έχει ανάγκη να επιβεβαιώνεται συχνά πως ο ισχυρότερος, ο δυνατότερος απ’ αυτόν έχει τα ίδια με τα δικά του πάθη, τις ίδιες ακριβώς με τις δικές του αδυναμίες. Κοντολογίς, έχει κι αυτός τα τρωτά του σημεία. Με άλλα λόγια, το κουτσομπολιό είναι για τον καθημερινό άνθρωπο ένας τρόπος για να αισθάνεται λιγότερο ανίσχυρος απέναντι στον ισχυρό. Λιγότερο άσημος και αποτυχημένος απέναντι στον διάσημο και επιτυχημένο.

 

Το κουτσομπολιό… κάνει καλό

Ερευνητές απ’ όλο τον κόσμο έρχονται να μετριάσουν τον αρνητικό αντίκτυπο του κουτσομπολιού, ισχυριζόμενοι ότι:

– Μειώνει το στρες: Όταν το κουτσομπολιό γίνεται με το σωστό τρόπο και για τον σωστό λόγο, συμβάλλει σημαντικά στη μείωση του στρες. Έρευνα που δημοσιεύτηκε στο Journal of Personality and Social Psychology έδειξε ότι ο τρόπος με τον οποίο κουτσομπόλευαν άνθρωποι χωρισμένοι σε τέσσερις πειραματικές ομάδες ωφέλησε ιδιαίτερα την υγεία τους.

-Καθησυχάζει:  Δεν πρέπει να αισθανόμαστε άσχημα όταν κουτσομπολεύουμε, μόνο όμως εφόσον το κουτσομπολιό βοηθάει άλλους ανθρώπους να μη γίνονται θηράματα επιτήδειων.

-Συμφιλιώνει: Υποστηρίζεται πως το καλοπροαίρετο κουτσομπολιό αποδεικνύεται βελτιωτικό της διάθεσης αλλά και τονωτικό της φιλίας, καθώς σύμφωνα µε ερευνητές του Staffordshire University, εκείνοι που ασκούν κοινωνική κριτική µε τους φίλους τους δίνουν και παίρνουν υποστήριξη πιο συχνά. Αυτό ωστόσο φαίνεται να ισχύει κυρίως για εκείνους που έχουν την τάση να κάνουν θετικά και καλοπροαίρετα σχόλια και όχι αρνητικά.

-Θεραπεύει: Οι συμμετέχοντες σε κάποια πειράματα, λόγου χάρη, ένιωθαν ταχυκαρδία όταν έβλεπαν κάποιον να συμπεριφέρεται άσχημα, αλλά η αύξηση των παλμών της καρδιάς  περιορίζονταν  όταν μπορούσαν να πουν σε άλλους τι είχαν δει. Στην περίπτωση αυτή ένιωθαν καλύτερα και ηρεμούσαν.

 

Άντρες – Γυναίκες = Χ

Ποιος είπε πως το κουτσομπολιό είναι αποκλειστικά γυναικεία υπόθεση κι ότι οι άντρες δεν κουτσομπολεύουν, αλλά απλά συζητούν; Την αλήθεια αποκατέστησε έρευνα που έγινε στο Πανεπιστήμιο του Σίδνεϊ, αποκαλύπτοντας ότι το 1/3 των αντρών παραδέχτηκε πως σπαταλάει έως και τρεις ώρες την ημέρα κουτσομπολεύοντας. Το 56% δήλωσε ότι επιδίδεται σε «κοινωνική κριτική» στον χώρο της δουλειάς, έναντι 46% των γυναικών. Επίσης το 10% των αντρών απάντησε πως βγάζει στη φόρα τ’…άπλυτα των άλλων, έναντι 4% των γυναικών.

 

Αυτό το γνωρίζατε;

Κουτσομπολεύουμε όπως αναπνέουμε, χωρίς καν να το συνειδητοποιούμε. Το κουτσομπολιό μιλά για ανθρώπους και θεωρητικά βασίζεται σε γεγονότα, ενώ η φήμη αναφέρεται σε γεγονότα ή ανθρώπους και είναι περισσότερο υποθετική. Είναι διαφορετικά φαινόμενα.

-Κάποιοι παρομοιάζουν το κουτσομπολιό με το νερό, που είναι μεν πηγή ζωής, αλλά η ορμητική ροή του μπορεί και να σκοτώσει …

-Μελέτες του Κέντρου Έρευνας Κοινωνικών Θεμάτων της Οξφόρδης κατέδειξαν πως η ευεργετική δράση του κουτσομπολιού στη φυσική και ψυχολογική κατάσταση του ανθρώπου ισοδυναμεί με μικρές δόσεις μορφίνης και Prozac.

 

 

Μαρία Ορφανίδου