Η ακρίβεια στο …πιάτο μας

Η γνώση και  η έξυπνη στρατηγική είναι η λύση

Η τελευταία περίοδος χαρακτηρίζεται από ραγδαία αύξηση των τιμών των βασικών ειδών διατροφής στη χώρα μας. Έτσι δεν είναι; Όμως η πραγματικότητα αυτή μας φέρνει όλους καθημερινά μπρος σε έναν διπλό περιορισμό. Απ’ τη μια σε τρόφιμα αισθητά πιο ακριβά, κι απ’ την άλλη στην ανάγκη για μια ισορροπημένη διατροφή.   Όμως, “ η πίεση στην τσέπη μεταφράζεται σε πίεση στο πιάτο. Δεν αρκεί να λέμε ότι “όλοι γνωρίζουν” πως η μεσογειακή διατροφή είναι η καλύτερη. Αυτό που βλέπουμε είναι πώς η επιλογή της γίνεται πιο δύσκολη με το κόστος. Και όταν το εισόδημα πιέζεται, η διατροφή μετατρέπεται σε μεσολαβητή της οικονομίας και όχι της υγείας”, τονίζει εύστοχα η Δρ Ιωάννα Μαρία Καραγκούνη, Μοριακή Βιολόγος και Διαιτολόγος-Διατροφολόγος. Πώς άραγε  να  επηρεάζει η ακρίβεια τη διατροφή των Ελλήνων; Τί λένε οι ειδικοί; Παρακάτω, η Δρ Καραγκούνη θα μας αναλύσει το πώς οι εξελίξεις της αγοράς και οι αλλαγές στο οικογενειακό εισόδημα επηρεάζουν τη διατροφική συμπεριφορά των Ελλήνων, και τι μπορούν να κάνουν τα νοικοκυριά ώστε να κρατήσουν σταθερή τη διατροφή τους.

 

Αναδιάρθρωση της κατανάλωσης

Η οικονομική πίεση που βιώνουν τα ελληνικά νοικοκυριά λόγω της αύξησης των τιμών των τροφίμων δεν είναι απλώς ένα θέμα των οικονομολόγων ή των προϋπολογισμών. Αλλά γίνεται καθημερινή πρόκληση για τις διατροφικές μας συνήθειες, την ποιότητα της διατροφής και, τελικά, την υγεία μας.

Η Δρ. Καραγκούνη σημειώνει πως η ακρίβεια δεν αφορά μόνο “τη μείωση” της κατανάλωσης, αλλά την αναδιάρθρωσή της: “Όταν το ψωμί, το κρέας και τα γαλακτοκομικά ακριβαίνουν, οι οικογένειες αναγκάζονται να περιορίσουν τις επιλογές τους, συχνά προς τρόφιμα με χαμηλότερο κόστος αλλά και συχνά με χαμηλότερη θρεπτική αξία”.

Όταν “μιλούν” οι αριθμοί…

Σύμφωνα με στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, οι τιμές χονδρικής εισαγόμενων τροφίμων αυξήθηκαν κατά 7,2 % τον Αύγουστο 2025, προϊδεάζοντας για νέες ανατιμήσεις στη λιανική. Σε ετήσια βάση, τα είδη διατροφής εξακολουθούν να καταγράφουν σημαντική αύξηση τιμών: Για τον Σεπτέμβριο του 2025, η άνοδος σε πολλές υποκατηγορίες παραμένει διψήφια, η σοκολάτα σημείωσε +22,2 %, ο καφές +19,8 %, το κρέας +8,4 %. Άλλες μελέτες δείχνουν πως από το 2020 έως το 2024 οι τιμές των ειδών διατροφής στην Ελλάδα αυξήθηκαν κατά περίπου 29,3 % ενώ ο γενικός δείκτης τιμών καταναλωτή κατά 17,7 %.

Προσοχή!

-Η επίπτωση απ’ την αύξηση των τιμών των τροφίμων είναι ιδιαίτερα έντονη για τα νοικοκυριά με χαμηλότερο εισόδημα. Για το φτωχότερο 20 % του πληθυσμού στη χώρα μας, το μερίδιο της δαπάνης για διατροφή ανέρχεται σε 33,5 % των συνολικών δαπανών τους, και είναι πολλαπλάσιο αυτού των πλουσιότερω ν στρωμάτων.

-Με βάση αυτές τις συνθήκες, η Δρ Καραγκούνη επισημαίνει πώς οι Έλληνες σταδιακά “μετακινούν” τη διατροφή τους, δηλαδή: πιο συχνές επιλογές φθηνότερων προϊόντων, περιορισμός της κατανάλωσης κόκκινου κρέατος, και πιθανώς μικρότερη ποικιλία σε φρούτα και λαχανικά. Στοιχεία όλα δηλαδή που μπορούν να επηρεάσουν την ποιότητα της διατροφής μακροπρόθεσμα. 

“Σφίγγοντας” τη καθημερινή διατροφή

Η εικόνα που προκύπτει, λοιπόν, απ’ όλα τα παραππάνω είναι ότι: η αύξηση της τιμής των τροφίμων λειτουργεί ως παράγοντας που “σφίγγει” την καθημερινή διατροφή μας. Όμως τι σημαίνει αυτό πρακτικά;  Σύμφωνα με την ειδικό:

–Πρώτον, η επιλογή βασικών τροφίμων γίνεται πιο κρίσιμη: ψωμί, δημητριακά, κρέατα, γαλακτοκομικά, φρούτα και λαχανικά αποτελούν τις κατηγορίες με τις μεγαλύτερες μεταβολές.

–Δεύτερον, η ανισότητα στην πρόσβαση σε ποιοτική διατροφή μεγαλώνει: όσοι διαθέτουν χαμηλότερα εισοδήματα αντιμετωπίζουν μεγαλύτερο βάρος από την ακρίβεια, όχι μόνο σε χρήμα, αλλά σε θρεπτική ποιότητα.

–Τρίτον, η μετατόπιση προς φθηνότερα υποκατάστατα μπορεί να σημαίνει μείωση στην κατανάλωση τροφίμων υψηλής διατροφικής αξίας: π.χ. λιγότερα φρέσκα φρούτα ή λαχανικά, ή μικρότερη κατανάλωση καλών πρωτεϊνών.

Πού βρίσκεται η λύση;

Η Δρ. Καραγκούνη προτείνει ότι η λύση δεν βρίσκεται μόνο στην αύξηση εισοδήματος ή στη μείωση τιμών, αν και αυτά είναι σημαντικά, αλλά στην ενίσχυση της πληροφόρησης και της στρατηγικής επιλογής από πλευράς καταναλωτών. “Η διατροφή δεν είναι πολυτέλεια, είναι επένδυση”, τονίζει. “Ακόμη και όταν το κόστος ανεβαίνει, υπάρχουν λύσεις: επιλογές που διατηρούν θρεπτική αξία χωρίς να είναι ιδιαίτερα ακριβές. Η έξυπνη αγορά, η σωστή προετοιμασία τροφίμων και η αξιοποίηση τοπικών προϊόντων μπορούν να λειτουργήσουν ως αντίβαρο”.

Έξυπνες διατροφικές επιλογές

-Για παράδειγμα, η επιστροφή σε βασικά προϊόντα της μεσογειακής διατροφής (όπως όσπρια, δημητριακά ολικής αλέσεως και λαχανικά εποχής) μπορεί να προσφέρει ισορροπία μεταξύ κόστους και ποιότητας. Παράλληλα, η μείωση σπατάλης και η σωστή διαχείριση των αγορών (προγραμματισμός, λίστα, ψώνια με σύνεση) αποτελούν “όπλα” κατά της επιδείνωσης του οικογενειακού διατροφικού προϋπολογισμού.

-Σε αυτό το πλαίσιο, οι “έξυπνες διατροφικές επιλογές” δεν έχουν μόνο οικονομικό χαρακτήρα, αλλά και διατροφικό και λειτουργικό. Για παράδειγμα, πολλοί άνθρωποι εμφανίζουν μειωμένη ανοχή στη λακτόζη· ακόμη και όταν οι τιμές πιέζουν, η στροφή σε ζυμωμένα πρόβεια ή κατσικίσια γαλακτοκομικά και ώριμα τυριά μπορεί να διατηρήσει υψηλή θρεπτική αξία, με χαμηλότερη περιεκτικότητα σε λακτόζη και καλύτερη ανεκτικότητα για αρκετούς.

-Επιπλέον, οι επιλογές αυτές συχνά είναι πιο συμφέρουσες σε σχέση με ορισμένα φυτικά ροφήματα, τα οποία, παρά το υψηλότερο κόστος τους, μπορεί να έχουν χαμηλότερη περιεκτικότητα σε πρωτεΐνη και μειωμένη συνολική θρεπτική πυκνότητα. Πρόκειται, λοιπόν, για μια πρακτική και ρεαλιστική προσέγγιση που δείχνει ότι η ποιότητα μπορεί να διατηρηθεί χωρίς υπερβολικές δαπάνες, αρκεί οι επιλογές να γίνονται με γνώση και στρατηγική.

Η εικόνα είναι ξεκάθαρη

“Η αύξηση των τιμών των τροφίμων στην Ελλάδα δεν φαίνεται να αναστρέφεται άμεσα και πλήρως. Παρ’ όλα αυτά, η έγκαιρη ενημέρωση των καταναλωτών, η λήψη “έξυπνων” διατροφικών αποφάσεων και η υποστήριξη από ειδικούς μπορεί να περιορίσουν τις επιπτώσεις στο πιάτο μας και άρα στην υγεία μας. Η φροντίδα της διατροφής δεν πρέπει να γίνεται  “δεύτερη σκέψη” λόγω του κόστους, αλλά πρώτης. Και η φροντίδα αυτή γίνεται πιο κρίσιμη όσο η οικονομία στενεύει τα περιθώρια. Εν εποχή ακρίβειας, η ποιότητα της διατροφής μας μπορεί και πρέπει να παραμείνει επιλογή”, επισημαίνει τέλος η Δρ Καραγκούνη.

 

Ευχαριστούμε τη Δρ Ιωάννα Μαρία Καραγκούνη, Μοριακή Βιολόγο, Διαιτολόγο-Διατροφολόγο, για τις πληροφορίες που μας έδωσε.

 

 

Μαρία Ορφανίδου