Φοβάμαι : Μιλήστε γι αυτό, ζητήστε βοήθεια

Ο φόβος είναι ένα συναίσθημα αντανακλαστικό, φυσιολογικό και συχνά χρήσιμο. Ναι, χρήσιμο, γιατί όπως και ο πόνος που μας κάνει να τραβάμε το χέρι από τη φωτιά, έτσι κι ο φόβος είναι απαραίτητος αφού μας επιτρέπει να συνειδητοποιούμε την παρουσία μιας απειλής ή ενός αληθινού κινδύνου και μας βοηθάει να προστατευόμαστε και να αμυνόμαστε. Και όχι μόνον αυτό. Αλλά αντιδρώντας στον κίνδυνο -είτε με τη φυγή είτε με την πάλη- ο φόβος αυξάνει και τις πιθανότητές μας να επιβιώνουμε. Παρόλο, λοιπόν, που ο φόβος είναι ένα φυσιολογικό συναίσθημα, σε υψηλές όμως δόσεις μπορεί να μας χαλάσει τη ζωή. Μήπως έφτασε, λοιπόν, η ώρα να τον κοιτάξουμε άφοβα στα …μάτια;

 

ΣΥΧΝΟΙ ΦΟΒΟΙ

1. ΑΓΟΡΑΦΟΒΙΑ

Η αγοραφοβία εντάσσεται στις αγχώδεις διαταραχές και είναι ο φόβος που έχει ο ασθενής να βρίσκεται σε οποιοδήποτε χώρο ή κατάσταση από την οποία η διαφυγή του θα ήταν δύσκολη ή αδύνατη και δεν θα μπορούσε να έχει βοήθεια εάν προέκυπτε η ανάγκη. Οι άνθρωποι με αγοραφοβία μπορεί να αποφεύγουν να πηγαίνουν σε καταστήματα και χώρους με πολύ κόσμο, σε αναμονή με ουρές, μέσα μαζικής μεταφοράς και επιδιώκουν να συνοδεύονται από κάποιο άλλο πρόσωπο.

Τα συμπτώματά της είναι: ταχυπαλμίες, δύσπνοια, κρύος ιδρώτας σε ολόκληρο το σώμα, πόδια που τρέμουν και δίνουν την εντύπωση σε αυτόν που πάσχει ότι δεν μπορούν να στηρίξουν το σώμα του, ζαλάδα και πόνοι στο στήθος. Και όλα αυτά χωρίς κανέναν απολύτως λόγο. Το μεγαλύτερο ποσοστό αγοραφοβικών είναι γυναίκες και συνήθως, η διαταραχή εμφανίζεται στην εφηβεία και χτίζεται σταδιακά  σε πρόσφορο έδαφος βιολογικών και περιβαλλοντολογικών παραγόντων.

Η θεραπεία της στοχεύει στο να μπορέσει ο αγοραφοβικός ν’ αντικαταστήσει το φόβο με αντοχή, εκθέτοντας τον εαυτό του στη φοβική κατάσταση που τον ταλαιπωρεί και παραμένοντας εκεί, ώσπου να εξοικειωθεί μ’ αυτή.

 Η αντιμετώπιση της πάθησης έχει υψηλά ποσοστά επιτυχίας και η ενδεδειγμένη θεραπεία είναι η γνωσιακή – συμπεριφορική ψυχοθεραπεία. Πρόκειται για µια σειρά από τεχνικές που βοηθούν αυτόν-ή που πάσχει να αντιµετωπίσει τις καταστάσεις που αποφεύγει.

 

2. ΚΛΕΙΣΤΟΦΟΒΙΑ

Πρόκειται για φόβο που εμφανίζεται συνήθως στους αγοροφοβικούς. Συχνά, όμως, εμφανιζεται και ως μεμονομένη φοβία. Οι κλειστοφοβικοί φοβούνται πάρα πολύ όταν κλείνονται σε μέρη, όπως το ασανσέρ και τα τούνελ (μετρό, κ.ά.). Πανικοβάλλονται πάρα πολύ γρήγορα μόνο και με τη σκέψη ότι μπορεί, για παράδειγμα, να κλειστούν σ’ ένα ασανσέρ και συχνά προτιμούν να ανεβαίνουν με τα πόδια ακόμα και πολυόρορφα κτίρια.

Τα συμπτώματα είναι τα ίδια με εκείνα της αγοραφοβίας, δηλαδή ταχυπαλμίες, κρύος ιδρώτας, έντονο στρες, κ.τ.λ.

Θεραπεία: Αν το πρόβλημα αυτό αναστατώνει πραγματικά τη ζωή σας και δεν αισθάνεστε ότι έχετε τη δυνατότητα να το καταπολεμήσετε μόνοι σας, καλόν είναι να ζητήσετε τη συμβουλή ενός ψυχοθεραπευτή ή ενός γιατρού. Η αναζήτηση βοήθειας σε έναν ψυχοθεραπευτή είναι γενικά πολύ αποτελεσματική, γιατί εκεί μπορεί να βρει ο καθένας τη λύση που του χρειάζεται.

Χρήσιμα «κόλπα» για κλειστοφοβικούς

-Μπαίνετε στο ασανσέρ ή χρησιμοποιήστε το μετρό παρέα με κάποιο πρόσωπο της εμπιστοσύνης σας.

–Αν είστε μόνοι, φροντίστε να μην είναι μεγάλη η διαδρομή με το… αντικείμενο του φόβου σας.

-Στη διάρκεια του…εγκλωβισμού σας σκεφτείτε κάτι άλλο, πιο ευχάριστο.

 

3. ΦΟΒΟΣ ΓΙΑ ΤΑ ΥΨΗ

Οι ενήλικες εξακολουθούν να έχουν την ίδια αντιπάθεια για τα ύψη, η οποία είναι φανερή στα βρέφη μόλις αρχίσουν να μπουσουλάνε. Ένας ελαφρός φόβος για τα ύψη είναι επομένως συνηθισμένος σε πολλούς ανθρώπους, αλλά έντονες και βασανιστικές φοβίες γι’ αυτά είναι σπάνιες.

Η φοβία ορισμένων ανθρώπων για κάποιο συγκεκριμένο ύψος εξαρτάται, κατά μεγάλο μέρος, από τις λεπτομέρειες του περιβάλλοντος στο οποίο ζουν. Για παράδειγμα, οι φόβοι για τα μεγάλα ύψη συνήθως ενοχλούν ανθρώπους που ζουν σε ουρανοξύστες. Αυτό συμβαίνει γιατί αισθάνονται ότι στερούνται τη γαλήνη του σπιτιού, επειδή νιώθουν ίλιγγο όταν κοιτάνε κάτω, μέσα από παράθυρα που εκτείνονται από το πάτωμα ως το ταβάνι, ή επειδή αισθάνονται ότι τα διαμερίσματά τους είναι περισσότερο απ’ ότι πρέπει φωτεινά.

Συμπτώματα: Ασθενείς με σοβαρές φοβίες για τα ύψη ίσως να μην είναι ικανοί να κατέβουν μια σειρά σκαλοπάτια αν βλέπουν το ύψος της σκάλας, λόγου χάρη, από ένα ανοιχτό παράθυρο, αλλά τα καταφέρνουν αν το παράθυρο είναι κλειστό.

Δυσκολεύονται να περάσουν γέφυρες με τα πόδια, αλλά ίσως μπορούν να τις περάσουν με αυτοκίνητο. Δυσκολία για τα ύψη ίσως προκληθεί και σε κάποιον όταν κοιτάζει ψηλά κτίρια.

Αυτό που νιώθει κανείς με αυτού του είδους τη φοβία είναι συνήθως ένα αίσθημα ζάλης και πανικού.

Αντιμετωπίζεται κι αυτή με τους τρόπους που αντιμετωπίζεται και κάθε άλλη φοβία.

Χρήσιμα «κόλπα» για υψο-φοβικούς

–Βάλτε κουρτίνες στα τζαμένια ανοίγματα, όσοι κατοικείτε σε ψηλά κτίρια με μεγάλες τζαμαρίες.

–Περνάτε γέφυρες με παρέα και δίχως να κοιτάτε κάτω.

 

4. ΦΟΒΙΕΣ ΓΙΑ ΣΚΟΝΕΣ, ΜΙΚΡΟΒΙΑ,  κ.τ.λ.

Μήπως έχετε τη…μανία να πλένετε συνεχώς τα χέρια σας, επειδή πιστεύετε πώς ό,τι πιάνετε μπορεί να είναι μολυσμένο ή γεμάτο μικρόβια; Ή μήπως είσαστε απ’ αυτούς που σκουπίζουν τα παπούτσια τους, πάνω από 10 φορές, στο χαλάκι που βρίσκεται στην είσοδο της πολυκατοικίας και ξαναρχίζουν την… ιεροτελεστία στο χαλάκι του διαμερίσματός τους, μην αντέχοντας στην ιδέα ότι θα μπορούσαν να φέρουν βρωμιές ή μικρόβια από έξω; Αν σας συμβαίνουν όλα αυτά, τότε σκεφθείτε μήπως και δεν είναι απλές καθημερινές… ιδιοτροπίες, αλλά αποτέλεσμα κάποιας φοβίας σας, κάποιας ιδεοψυχαναγκαστικής διαταραχής όπως λένε οι ειδικοί. Μια διαταραχή που σήμερα αποτελεί μεγάλο κοινωνικό πρόβλημα, καθώς υπολογίζεται ότι περίπου 3 στους 100 συνανθρώπους μας πάσχουν απ’ αυτή.

Προσοχή!

Βέβαια, να έχετε υπόψη σας ότι η υπερβολική τάξη και καθαριότητα δεν είναι κατά κανένα τρόπο κάτι το μη φυσιολογικό. Γιατί, όσο μια παραξενιά δεν φτάνει στα όρια της προκατάληψης, πρέπει να τη σεβόμαστε. Αντίθετα, όμως, αν αποτελεί αιτία προβλημάτων στη συμπεριφορά, πρέπει να αντιμετωπίζεται.

Οι μικρομανίες-φοβίες τέτοιου τύπου αποκτούν χαρακτήρα παθολογικό όταν αρχίζουν να παρενοχλούν την καθημερινή μας ζωή, όταν φτάνουμε στο σημείο να μην μπορούμε να ζούμε χωρίς αυτές και να μην μπορούμε -παρόλο που αντιλαμβανόμαστε την περίεργη πλευρά της συμπεριφοράς μας- να κάνουμε κάτι για ν’ απαλλαγούμε από αυτές.

Θεραπεία: Τέτοιες μικροβιοφοβίες αντιμετωπίζονται με συμπεριφορολογικές θεραπευτικές τεχνικές ή και με αντικαταθληπτικά φάρμακα ( π.χ. οι εκλεκτικοί αναστολείς της επαναπρόσληψης της σεροτονίνης).

Χρήσιμα «κόλπα» για μικροβιοφοβικούς

–Μάθετε, σιγά-σιγά, και με μέτρο να αγγίζετε και λερωμένα αντικείμενα.

–Σκουπίζετε τη σκόνη ακόμη και με γυμνά χέρια.

–Αρχίστε να εκτίθεστε σε αντικείμενα ρυπαρά ή κολλώδη.

-Προοδευτικά, αρχίστε να περιορίζετε το πλύσιμο-σκούπισμα των χεριών.

–Σκεφθείτε με περισσότερο χιούμορ, λόγου χάρη, ότι: σκόνη είναι και πάει παντού! Πώς, λοιπόν, να τη δαμάσετε;

 

ΓΙΑ ΝΑ ΜΗ ΦΟΒΑΣΤΕ ΤΙΣ…ΦΟΒΙΕΣ ΣΑΣ

Χρυσοί κανόνες για όλες τις περιπτώσεις φόβου

– Μην αποφεύγετε τις φοβίες σας. Περάστε στη δράση και αντιμετωπίστε τις σταδιακά.

– Η άσκηση βοηθά στην εκτόνωση του άγχους και τη διατήρηση της ψυχοσωματικής υγείας.

– Αποφύγετε τα διεγερτικά ( αλκοόλ, καφές, ναρκωτικά) που επιδεινώνουν το άγχος.

– Η ξεκούραση και ο καλός ύπνος συντελούν στην ηρεμία και την ψυχική ισορροπία.

 

 

Μαρία Ορφανίδου