Τα ντροπαλά και μαζεμένα παιδιά συχνά νιώθουν ότι η ιδιοσυγκρασία τους δεν είναι αποδεκτή και γι’ αυτό αισθάνονται πιεσμένα. Οι γονείς και οι παιδαγωγοί από την πλευρά τους παρατηρούν το “βουβό” μαρτύριο αυτών των παιδιών, προσπαθούν να τα βοηθήσουν και συχνά δεν καταλαβαίνουν ότι έτσι εκείνα κλείνονται ακόμα περισσότερο στο καβούκι τους.
Οι ενήλικες δικαιολογούν τις παιδαγωγικές αυτές παρεμβάσεις λέγοντας ότι νοιάζονται για το μέλλον αυτών των συνεσταλμένων παιδιών. Προσπαθούν να τα ενδυναμώσουν και να σταθεροποιήσουν το αυτοσυναίσθημά τους, ώστε να γίνει ευκολότερη η ζωή τους στο μέλλον. Κρίνουν επομένως με βάση την τωρινή συμπεριφορά των παιδιών προβάλλοντάς την απλώς στο μέλλον. Αλλά η συστολή και η επιφυλακτικότητα είναι κάτι που μπορεί ν’ αλλάξει, δεν είναι ένα φορτίο που θα κουβαλά κανείς σε όλη του τη ζωή. Γι’ αυτό και οι προγνώσεις για το μέλλον ενός παιδιού είναι αναξιόπιστες. Πολλές φορές συμβαίνει μάλιστα το αντίθετο: Το ντροπαλό παιδί αντιμετωπίζει την ιδιοσυγκρασία του σαν πρόκληση και βάζει τα δυνατά του για ν’ υπερνικήσει τις δυσκολίες της καθημερινής ζωής. Τα συνεσταλμένα και ανασφαλή παιδιά θα ζούσαν καλύτερα με τις ιδιαιτερότητές τους, θα ένιωθαν μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση ανάμεσα σε άγνωστους ανθρώπους, αν το περιβάλλον τους γνώριζε περισσότερα για το νευρολογικό και κοινωνικό υπόβαθρο της ντροπαλότητάς τους.
Ορισμένα παιδιά είναι υπερευαίσθητα, δεν νιώθουν άνετα σ’ ένα θορυβώδες περιβάλλον, δεν έχουν φιλικές διαθέσεις απέναντι στους ξένους, κρατούν αποστάσεις. Στα παιδιά αυτά η κοντινή επαφή δημιουργεί ένταση και άγχος. Αν και δεν έχει ανακαλυφθεί κάποιο “γονίδιο της ντροπαλότητας” είναι πολύ πιθανό η επιφυλακτική αυτή συμπεριφορά να είναι ζήτημα προδιάθεσης. Σύμφωνα με τον Αμερικανό ψυχοθεραπευτή Bernardo Carducci, υπάρχει «νοητική ντροπαλότητα καθώς και η ντροπαλότητα ως χαρακτηριστικό στον εγκέφαλο όλων των ανθρώπων». Κάποιες μελέτες έχουν δείξει ότι στα συνεσταλμένα και ανασφαλή παιδιά το δεξί ημισφαίριο του εγκεφάλου —το οποίο είναι υπεύθυνο για τα συναισθήματα— ενεργοποιείται εντονότερα από το αριστερό. Είναι επομένως σαφές ότι επιχειρήματα όπως «Μα επιτέλους μη φέρεσαι έτσι, είσαι πια μεγάλος!» ή «Δεν θα σου κάνουν τίποτα, το μόνο που θέλουν είναι το καλό σου!» δεν βοηθούν τα παιδιά ν’ απαλλαγούν από τη ντροπαλότητά τους.
Εκτός από τους νευρολογικούς παράγοντες σημαντικό ρόλο στη δημιουργία της ντροπαλότητας παίζουν και οι περιβαλλοντικές επιδράσεις. Οι έρευνες δείχνουν ότι τα υπερευαίσθητα παιδιά, που κρατούν γενικά απόσταση από κάθε τι καινούργιο, έχουν συνήθως αντιγράψει αυτή τη συμπεριφορά από τους γονείς τους. Και συγχρόνως οι ντροπαλοί γονείς προσπαθούν να κάνουν τα παιδιά τους ν’ αποβάλουν τη ντροπαλότητά τους, παραβλέποντας όμως ότι τα παιδιά μαθαίνουν μόνο από τη συμπεριφορά των προτύπων τους και όχι από τα λόγια και τις συμβουλές τους, όσο καλοπροαίρετες κι αν είναι αυτές*. Σύμφωνα με τις έρευνες, τα φιλοπερίεργα παιδιά που αντιμετωπίζουν το άγνωστο σαν πρόκληση, έχουν μάθει αυτή τη συμπεριφορά παρατηρώντας ανθρώπους που δεν διστάζουν να έρθουν αντιμέτωποι με άγνωστα πρόσωπα και καταστάσεις.
Στα ντροπαλά παιδιά, διαπιστώνονται ορισμένες συμπεριφορές που διαρκούν συνήθως μέχρι την εφηβεία:
Δυσκολία με τους δυνατούς θορύβους και την έλλειψη οργάνωσης. Σε τέτοιες περιπτώσεις, τα παιδιά αυτά αισθάνονται ένταση και άγχος και κλείνονται στο καβούκι τους, γιατί νιώθουν ότι δεν είναι σε θέση ν’ αντιμετωπίσουν την κατάσταση.
- Δυσκολία προσαρμογής σε καινούργια περιβάλλοντα. Χρειάζονται μεγάλο χρονικό διάστημα, για να νιώσουν καλά στο νέο περιβάλλον. Συνήθως είναι επιφυλακτικά ή και εντελώς αποτραβηγμένα στην αρχή.
Γενικά, κάθε τι καινούργιο τούς δημιουργεί προβλήματα. Χρειάζονται τη στήριξη των κοντινών τους προσώπων και του καθημερινού προγράμματος που έχουν συνηθίσει. Όταν περιβάλλονται από ξένους, κλείνονται στον εαυτό τους ή εμφανίζουν καταστροφικές συμπεριφορές.
Δυσκολεύονται να δημιουργήσουν φιλίες. Έρχονται σ’ επαφή με άλλους πολύ διατακτικά, προτιμούν να μένουν στο περιθώριο και να παρατηρούνταν και μερικές φορές συμμετέχουν με μεγάλη ευχαρίστηση.
- Μερικά παιδιά εκδηλώνουν την ανασφάλειά τους με ενοχλητικές πράξεις που μπορεί να προκαλέσουν ακόμη και πόνο στους άλλους (π.χ. σπρωξιές, τσιμπιές, δαγκωματιές, κραυγές) ή με καταστροφικές συμπεριφορές (π.χ. σπάνε παιχνίδια ή επιτίθενται στ’ άλλα παιδιά που παίζουν).
- Ορισμένα κάνουν μόνο εκείνα τα πράγματα που τους είναι οικεία. Και νιώθουν καλά προπάντων όταν γνωρίζουν ότι βρίσκονται σε γνώριμο περιβάλλον κι ότι υπάρχουν γύρω τους (σε κάποια απόσταση) οικεία πρόσωπα στα οποία έχουν εμπιστοσύνη.
Το πώς αντιλαμβάνεται ένα παιδί τη ντροπαλότητά του —σαν δυνατότητα να διαμορφώσει το δικό του τρόπο ζωής ή σαν καταδίκη στη μοναξιά— εξαρτάται τελικά από την υποστήριξη των γονιών. Ορισμένοι γονείς θέλουν να λύσουν οι ίδιοι όλα τα προβλήματα των παιδιών τους, κρατώντας τα έτσι εξαρτημένα από κείνους κι επιτυγχάνοντας το αντίθετο αποτέλεσμα από αυτό που πραγματικά θέλουν. Τα παιδιά αυτά προκαλούν με τη στάση τους τον οίκτο, παριστάνουν ότι είναι αβοήθητα, απροστάτευτα κι εγκαταλειμμένα πλάσματα, κάνοντας τους γονείς και τους παιδαγωγούς να θέλουν να τα βοηθήσουν. Στην πραγματικότητα τα παιδιά αυτά χρειάζονται άλλου είδους βοήθεια:
Τα ντροπαλά, επιφυλακτικά παιδιά χρειάζονται χρόνο για να προσαρμοστούν σε καινούργια πρόσωπα και καταστάσεις. Έχουν ανάγκη από μια μεγαλύτερη μεταβατική περίοδο.
Κάποια παιδιά αποφεύγουν τις κοινωνικές επαφές. Αυτό όμως δεν τα κάνει να νιώθουν ούτε άβολα ούτε απομονωμένα. Κάποια άλλα, που θέλουν την επαφή με το περιβάλλον, χρειάζονται βοήθεια για να κοινωνικοποιηθούν, αλλά αυτή η βοήθεια δεν πρέπει να δίνεται με τρόπο πιεστικό.
Οι γονείς πρέπει να θέτουν στον εαυτό τους το ερώτημα: Μήπως έχω εγώ προβλήματα με τη δική μου ντροπαλότητα και προσπαθώ να την επεξεργαστώ μέσω του παιδιού; Μια τέτοια “θεραπευτική” μέθοδος αποθαρρύνει και αποδυναμώνει το παιδί.
Οι γονείς πρέπει να έχουν υπόψη ότι η ντροπαλή στάση του παιδιού τους δεν είναι δεδομένο ότι θα κρατήσει σε όλη του τη ζωή. Μπορεί ν’ αλλάξει, καθώς το παιδί μαθαίνει να συμπεριφέρεται μέσα σε διάφορα κοινωνικά περιβάλλοντα. Από παιδαγωγική άποψη, το σημαντικότερο είναι ν’ αποδεχόμαστε αυτά τα παιδιά έτσι όπως είναι. Μ’ αυτόν τον τρόπο μαθαίνουν ν’ αποδέχονται κι εκείνα την επιφυλακτική τους στάση απέναντι στους ανθρώπους και τις καταστάσεις, θεωρώντας μάλιστα χρήσιμο το να κρατούν κάποιες αποστάσεις.
Boro.gr
Be the first to comment on "Tα ντροπαλά παιδιά: Πώς πρέπει να τους συμπεριφερόμαστε"