24 Μαρτίου: Παγκόσμια Ημέρα κατά της Φυματίωσης

Ένας  αιώνιος …εχθρός 

 

Ζει ανάμεσά μας και μας απειλεί. Ευτυχώς όμως προλαμβάνεται…

 

Το 1882, στις 24 Μαρτίου, ο γιατρός Ρόμπερτ Κοχ ανακοίνωσε την ανακάλυψη του βακτηριδίου που προκαλεί τη φυματίωση, ανοίγοντας έτσι το δρόμο για τη διάγνωση και τη θεραπεία της. Μην ξεχνάμε πως εκείνη την εποχή τόσο στην Ευρώπη όσο και την Αμερική η φυματίωση προκαλούσε το θάνατο ενός στους επτά ανθρώπους. Ο εορτασμός, λοιπόν, της Παγκόσμιας Ημέρας κατά της Φυματίωσης αποτελεί μια ευκαιρία για να ευαισθητοποιηθούμε όλοι περισσότερο και να ενταθεί ο αντιφυματικός αγώνας σε παγκόσμιο επίπεδο.

 

Υπολογίζεται ότι 3.000.000 άνθρωποι που πάσχουν από φυματίωση δεν έχουν πρόσβαση στις υπηρεσίες Υγείας.

 

Καμία χώρα δεν είναι ελεύθερη από φυματίωση

Παρά το γεγονός ότι ο ΕΟΔΥ διαθέτει αξιόπιστο μηχανισμό δήλωσης καταγραφής της φυματίωσης, δυστυχώς δε δηλώνονται όλες οι περιπτώσεις της νόσου, με αποτέλεσμα να μην αποτυπώνεται με σαφήνεια η επιδημιολογική εικόνα της νόσου στη χώρα μας. Ωστόσο, σύμφωνα με τον ΕΟΔΥ, η μέση επίπτωση του νοσήματος στη χώρα είναι 4,7/100.000 πληθυσμού. Τα τελευταία χρόνια, παρατηρείται μια προοδευτική μείωση των δηλούμενων κρουσμάτων. Σημειώνεται ότι στα κρούσματα που δηλώνονται το ποσοστό των Ελλήνων έχει πτωτική τάση, ενώ των αλλοδαπών είναι ανοδική.

Τι είναι η φυματίωση

Σήμερα, παρά τις προόδους στη θεραπεία, η φυματίωση είναι μια παγκόσμια πανδημία που πυροδοτείται και από την έξαρση του AIDS, τη φτώχεια, την έλλειψη των υπηρεσιών υγείας και την εμφάνιση ανθεκτικών ασθενών στα φάρμακα στελεχών του βάκιλου που προκαλεί τη νόσο.
Πρόκειται για μία μεταδοτική ασθένεια που αποτελεί την υπ’ αριθμόν ένα λοιμώδη αιτία θανάτου στον κόσμο. Πλήττει κυρίως τους νέους ενήλικες στην πιο παραγωγική τους ηλικία, αλλά γενικά, όλες οι ηλικιακές ομάδες κινδυνεύουν να νοσήσουν. Μεγαλύτερο κίνδυνο πάντως διατρέχουν όσοι έχουν ασθενές ανοσοποιητικό σύστημα καθώς και οι χρήστες του καπνού. Ωστόσο, η φυματίωση είναι θεραπεύσιμη, αρκεί ο ασθενής να ολοκληρώνει τον κύκλο θεραπείας χωρίς διακοπή και με στενή ιατρική παρακολούθηση, για να μην αναπτυχθεί η ανθεκτική μορφή της νόσου που θεραπεύεται δυσκολότερα.

Συμπτώματα

Σημεία και συμπτώματα της ενεργού πνευμονικής φυματίωσης είναι: -Ο βήχας που διαρκεί τρεις ή περισσότερες εβδομάδες με φλέγματα που συνήθως περιέχουν αίμα, -ακούσια απώλεια βάρους, -κόπωση, -χαμηλός πυρετός, -νυχτερινές εφιδρώσεις, -ρίγη, -απώλεια της όρεξης, και – πόνος στο θώρακα με την αναπνοή ή το βήχα (πλευρίτιδα). Η φυματίωση μπορεί να εμφανιστεί σχεδόν σε οποιοδήποτε μέρος του σώματος, συμπεριλαμβανομένων των αρθρώσεων, των οστών, του ουροποιητικού συστήματος, του κεντρικού νευρικού συστήματος, των μυών, του μυελού των οστών και του λεμφικού συστήματος. Όταν η φυματίωση εντοπίζεται σε όργανα εκτός των πνευμόνων, τα σημεία και συμπτώματα είναι διαφορετικά ανάλογα με τα όργανα που εμπλέκονται.

Αίτια

Το μυκοβακτηρίδιο της φυματίωσης ή βάκιλος του Koch (Κοχ)  είναι το βακτήριο που προκαλεί τη φυματίωση και εξαπλώνεται με μικροσκοπικά σταγονίδια που απελευθερώνονται στον αέρα όταν κάποιος με ενεργή μορφή της νόσου βήχει, μιλάει, γελάει, τραγουδάει ή φτερνίζεται.
Είναι πολύ πιο πιθανό να κολλήσει κάποιος φυματίωση από ένα μέλος της οικογένειας ή της εργασίας του. Σπάνια, μία έγκυος γυναίκα με ενεργό φυματίωση μπορεί να μεταδώσει τα βακτήρια στο έμβρυο.
Προσοχή! Σε γενικές γραμμές, χρειάζεται παρατεταμένη έκθεση σε μολυσμένο άνθρωπο για να προσβληθεί κάποιος από φυματίωση, αλλά ακόμη και τότε ίσως να μην εμφανιστούν συμπτώματα της νόσου.

Διάγνωση

Το πιο συχνά χρησιμοποιούμενο διαγνωστικό εργαλείο για τη φυματίωση είναι μια απλή δερματική δοκιμασία, η δοκιμασία Mantoux (μαντού), όπως λέγεται.
Για τη δοκιμασία Mantoux, μια μικρή ποσότητα της ουσίας που ονομάζεται φυματίνη εισρέει στο δέρμα του πήχη του χεριού. Μέσα σε 48 έως 72 ώρες, θα πρέπει να ελεγχθεί το χέρι, για να διαπιστωθεί αν αντέδρασε τοπικά στο υλικό της ένεσης. Ανάλογα με την ανταπόκριση, η δοκιμή είναι θετική ή αρνητική. Μια θετική απάντηση χαρακτηρίζεται από σκληρό και πρησμένο δέρμα στο σημείο της ένεσης, που τις περισσότερες φορές είναι ένδειξη φυματίωσης.
Η δοκιμασία Mantoux δεν είναι τέλεια καθώς ενδέχεται να έχουμε είτε ψευδώς θετικά ή ψευδώς αρνητικά τεστ. Ένα ψευδώς θετικό αποτέλεσμα σημαίνει ότι το τεστ είναι θετικό, ενώ δεν έχετε φυματίωση. Αυτό είναι πιθανότερο να συμβεί, αν είστε μολυσμένοι με άλλο μυκοβακτηρίδιο -εκτός από αυτό που προκαλεί τη φυματίωση- ή εάν έχετε εμβολιαστεί με το εμβόλιο BCG κατά της φυματίωσης.

Επιπλέον δοκιμές

Αν τα αποτελέσματα του ελέγχου της φυματίωσης είναι θετικά, μπορεί να χρειαστούν περισσότερες εξετάσεις, για να προσδιοριστεί ακόμα περισσότερο η επέκταση της νόσου. Οι δοκιμές αυτές μπορεί να περιλαμβάνουν ακτινογραφία θώρακα και εξετάσεις πτυέλων για την εύρεση του βακίλου.

Απαραίτητη η ολοκλήρωση της θεραπείας 
 
Μέχρι τα μέσα του 20ου αιώνα, οι ασθενείς με φυματίωση απομονώνονταν στα σανατόρια με καθαρό, δροσερό αέρα, άφθονη τροφή, γιατί τότε πίστευαν ότι έτσι θα θεραπευόταν η νόσος και θα εμποδίζονταν η εξάπλωσή της.

Σήμερα, όμως, η φαρμακευτική αγωγή είναι ο ακρογωνιαίος λίθος της θεραπείας της φυματίωσης. Πρόκειται για μια χρονοβόρο θεραπεία, (επειδή τα βακτήρια της φυματίωσης αναπτύσσονται με αργούς ρυθμούς), στη διάρκεια της οποίας λαμβάνονται αντιβιοτικά για έξι έως 12 μήνες για να καταστρέψουν το βάκιλο. Η ακριβής διάρκεια της θεραπείας εξαρτάται από την ηλικία, τη συνολική υγεία, τα αποτελέσματα των τεστ ευαισθησίας και από το αν ο ασθενής έχει ενεργό ή ανενεργό φυματίωση.

 

Μετά από μερικές εβδομάδες, η φυματίωση δεν είναι πλέον μεταδοτική και μπορεί ο ασθενής να αισθάνεται καλύτερα. Ωστόσο, είναι απαραίτητο να ολοκληρώνεται η θεραπεία και να λαμβάνονται τα φάρμακα όπως ακριβώς έχει ορίσει ο θεράπων γιατρός. Αν παραμείνει χωρίς θεραπεία, η φυματίωση μπορεί να αποβεί μοιραία. Ωστόσο, με τη σωστή φροντίδα οι περισσότερες περιπτώσεις της μπορεί να αντιμετωπιστούν.
 
Πρόληψη

Σε γενικές γραμμές, η φυματίωση προλαμβάνεται. Από άποψη δημόσιας υγείας, ο καλύτερος τρόπος για τον έλεγχό της  είναι η διάγνωση και η θεραπεία ανθρώπων με φυματίωση πριν αναπτύξουν ενεργή νόσο, ώστε να ληφθούν οι απαραίτητες προφυλάξεις.
Επίσης, υπάρχει και το εμβόλιο κατά της φυματίωσης. Λέγεται BCG και στη χώρα μας περιλαμβάνεται στο Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών και γίνεται στην ηλικία των 6 ετών. Προστατεύει από τη φυματίωση περίπου το 50% όσων εμβολιάζονται, αλλά προστατεύει σε πολύ ψηλότερο ποσοστό από τις βαριές μορφές της νόσου.

 

 

 

Μαρία Ορφανίδου

Share

Be the first to comment on "24 Μαρτίου: Παγκόσμια Ημέρα κατά της Φυματίωσης"

Leave a comment