ΠΑΡΑΤΗΡΗΤΗΡΙΟ ΘΕΜΑΤΩΝ ΑΝΑΠΗΡΙΑΣ ΤΗΣ Ε.Σ.Α.μεΑ.

Φτωχή ποιότητα ζωής και κοινωνική απομόνωση για τους ανθρώπους με αναπηρία

Το Δελτίο Στατιστικής Πληροφόρησης του Παρατηρητηρίου Θεμάτων Αναπηρίας της ΕΣΑμεΑ «Δείκτες Ποιότητας Ζωής και άτομα με αναπηρία» παρουσιάζει τα βασικά μεγέθη που αφορούν στην  ποιότητα ζωής των ανθρώπων με αναπηρία. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) έχει ορίσει την ποιότητα ζωής ως την αντίληψη του ανθρώπου για τη θέση του στη ζωή μέσα σ’ ένα πολιτισμικό/ αξιακό πλαίσιο  πάντα  σε συνάρτηση με τους στόχους, τις προσδοκίες, τα πρότυπα και τις ανησυχίες του…

 

Η ποιότητα ζωής αποτελεί μια ευρεία δυναμική έννοια …

…που προσεγγίζει την ευημερία των νθρώπων ως σύνολο διαστάσεων, οι οποίες υπερβαίνουν τα αμιγώς οικονομικά- υλικά κριτήρια, βάσει των οποίων παραδοσιακά μετράμε την ευημερία του πληθυσμού, όπως το κατά κεφαλήν ΑΕΠ και οι δείκτες φτώχειας.

Ωστόσο, η έννοια της ποιότητας ζωής λαμβάνει υπόψη σε σημαντικό βαθμό…

… όχι μόνο τις αντικειμενικές παραμέτρους αλλά κυρίως τις υποκειμενικές αξιολογήσεις των ίδιων των ανθρώπων. Τον βαθμό δηλαδή  που αυτοί αισθάνονται ικανοποιημένοι από τη ζωή τους, τα συναισθήματα ευημερίας/ευτυχίας που βιώνουν και τα αισθήματα που εκφράζουν αναφορικά με τις ευκαιρίες και τις δυνατότητές τους να ζουν σύμφωνα με τις ανάγκες και τις επιθυμίες τους.

 

Τι ασθάνονται όμως οι άνθρωποι με σοβαρή αναπηρία;

Η έρευνα αναφοράς διενεργήθηκε στην Ελλάδα από την Ελληνική Στατιστική Αρχή το 2022, με περίοδο αναφοράς εισοδήματος το έτος 202. Σε τελικό δείγμα 10.202 νοικοκυριών και σε 22.317 μέλη των νοικοκυριών αυτών, από τα οποία τα 19.481 είχαν ηλικία 16 χρονών  και  πάνω, προέκυψαν τα παρακάτω αποτελέσματα:

-Σχεδόν το 1/3 των πολιτών με σοβαρή αναπηρία αισθάνονται κοινωνικά αποκλεισμένοι ή απομονωμένοι, λαμβάνοντας υπόψη την κοινωνική τους ζωή, την εργασία και την πρόσβαση σε δημόσιες υπηρεσίες. Ενώ περισσότεροι από 4 στους 10 πολίτες με σοβαρή αναπηρία και ηλικία 34-54 ετών αισθάνονται κοινωνική απομόνωση .

–Αίσθημα μοναξιάς βιώνουν σε μικρό ή μεγαλύτερο βαθμό οι 7 σους 10 ανθρώπους με σοβαρή αναπηρία

–Αίσθημα ευτυχίας (στο μεγαλύτερο ή όλο διάστημα των 4 βδομάδων αναφοράς της έρευνας), αναφέρει μόλις το 35% των ανθρώπων με σοβαρή αναπηρία

-Μόνο το 35,1% των πολιτών με σοβαρή αναπηρία είναι πολύ ή απόλυτα ικανοποιημένοι από τη ζωή τους, ενώ μόνο το 18,2% δηλώνουν πολύ ή απόλυτα ικανοποιημένοι από την οικονομική τους κατάσταση

-Καθόλου/λίγο ικανοποιημένοι από τον χρόνο που δαπανούν σε ευχάριστες δραστηριότητες είναι σχεδόν οι μισοί πολίτες με σοβαρή αναπηρία

Τα ευρήματα του Δελτίου καταδεικνύουν τις πολύπλευρες διαστάσεις…

… του κοινωνικού αποκλεισμού και των πολλαπλών εμποδίων που αντιμετωπίζουν οι άνθρωποι με αναπηρία, χρόνιες παθήσεις και οι οικογένειες τους στη χώρα μας. Το αποτέλεσμα;  Να στερούνται του δικαιώματός τους να απολαμβάνουν μια ποιοτική ζωή, να εξελίσσονται και να ευημερούν σε ισότιμη βάση με τους πολίτες χωρίς αναπηρία.

Τα ενδιαφέροντα στοιχεία της έρευνας επιβεβαιώνουν…

… ότι όλοι με αναπηρία βιώνουν εκτεταμένο κοινωνικό αποκλεισμό, το αίσθημα του οποίου είναι εντονότερο στην κατεξοχήν παραγωγική ηλικία των 35-54 ετών. Το εύρημα αυτό, εύλογα συνδέεται εκτός των άλλων με τις μειωμένες ευκαιρίες και τα εμπόδια πρόσβασης στο θεμελιώδες δικαίωμα της εργασίας, που αποτελεί και καταλύτη για την απόλαυση ενός ποιοτικού επιπέδου διαβίωσης, αλλά και την επίτευξη των προσωπικών στόχων και την αυτοπραγμάτωση του ατόμου.

Παράλληλα, τα υψηλά επίπεδα μοναξιάς και κοινωνικής απομόνωσης …

…που διαπιστώθηκαν στους ανθρώπους με σοβαρή αναπηρία, καταδεικνύουν και τις εμμένουσες κοινωνικές προκαταλήψεις και τα στερεότυπα που εξακολουθούν να διακατέχουν τμήμα της κοινωνίας μας, θέτοντας στο κοινωνικό περιθώριο σημαντική μερίδα ανθρώπων με αναπηρία.

Η μειωμένη ικανοποίηση από τη ζωή που απολαμβάνουν οι άνθρωποι  με αναπηρία..

…αφενός απορρέει από τις συνθήκες φτώχειας και υλικής αποστέρησης που αντιμετωπίζουν σε μεγάλο ποσοστό, αφετέρου προκύπτει ως αποτέλεσμα και των πρόσθετων εμποδίων που σχετίζονται με τη μειωμένη προσβασιμότητα όλων των τομέων της κοινωνικής ζωής, συμπεριλαμβανομένου του πολιτισμού και της ψυχαγωγίας. Η μειωμένη αίσθηση ικανοποίησης καθώς και τα χαμηλά επίπεδα πληρότητας/ευτυχίας που νιώθουν αυτοί οι άνθρωποι, σε μεγάλο βαθμό σχετίζονται και με τη μειωμένη δυνατότητά τους για αυτοκαθορισμό, με το ύψιστο δικαίωμά τους στην ανεξάρτητη διαβίωση να παραμένει σε μεγάλο βαθμό ανεκπλήρωτο.Τι σημαίνει αυτό; Ότι έτσι περιορίζεται σημαντικά η δυνατότητα να επιλέξουν μια ζωή σύμφωνα με τις ανάγκες και τις προτιμήσεις τους.

Η γενικότερη κατάσταση της πολύ-επίπεδης κρίσης που βιώνουμε ως κοινωνία…

… (οικονομική, πληθωριστική, γεωπολιτική, ενεργειακή, περιβαλλοντική) σαφώς επιδρά δυσανάλογα, τόσο σε υλικό όσο και σε ψυχολογικό επίπεδο, στην ποιότητα ζωής χιλιάδων ανθρώπων με αναπηρία, χρόνιες παθήσεις και των οικογενειών τους. Γι’ αυτό σήμερα, περισσότερο από ποτέ, η Ε.Σ.Α.μεΑ. υποστηρίζει την ανάγκη για μια ολιστική και όχι αποσπασματική προσέγγιση των ζητημάτων της αναπηρίας, ώστε να υπάρξει ουσιαστική προστασία αλλά και βελτίωση της ποιότητας ζωής των πολιτών που εκπροσωπεί.

Μια προσέγγιση που αφενός θα λαμβάνει υπόψη τις αντιλήψεις και την εμπειρία των ίδιων των ασθενών στην αξιολόγηση και τη διαμόρφωση των πλαισίων και των υπηρεσιών που τους αφορούν. Και αφετέρου θα διασφαλίζει τη δυνατότητα ενναλακτικών επιλογών διαβίωσης και υποστήριξης ανάλογα με τις προσωπικές ανάγκες και τη φάση ζωής των ανθρώπων με αναπηρία, χρόνιες παθήσεις και των οικογενειών τους.

Περισσότερες πληροφορίες: paratiritirioanapirias.gr, esamea.gr και espa.gr

Χρήσιμες γνώσεις

Η Πράξη «Παρατηρητήριο Θεμάτων Αναπηρίας» συγχρηματοδοτείται από την Ελλάδα και την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) στους Άξονες Προτεραιότητας:  -«Συστημικές Παρεμβάσεις των θεσμών της αγοράς εργασίας και της πρόνοιας», – «Ανάπτυξη Ανθρώπινου Δυναμικού στην Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας», και – «Ανάπτυξη Ανθρώπινου Δυναμικού στην Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου» του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Ανάπτυξη Ανθρώπινου Δυναμικού, Εκπαίδευση και Διά Βίου Μάθηση 2014-2020»

 

 

 

Μαρία Ορφανίδου