Παγκόσμιος Μήνας Alzheimer 2023

Σεπέμβρης: Παγκόσμιος Μήνας Νόσου Αλτσχάιμερ

Πάλι το ξέχασες,  γιαγιά;

Η νόσος Αλτσχάιμερ μπορεί να αντιμετωπιστεί. Ενημερωθείτε…

Σήμερα, υπάρχουν 160.000 ασθενείς με άνοια στην Ελλάδα, 7,3 εκατομμύρια στην Ευρώπη και 35 εκατομμύρια παγκοσμίως. Όμως, λόγω της συνεχούς αύξησης του προσδόκιμου επιβίωσης, οι αριθμοί αυτοί αναμένεται να τριπλασιαστούν μέχρι το 2050, με συνέπεια οι ασθενείς με άνοια παγκοσμίως, να ξεπεράσουν τα 100 εκατομμύρια και οι φροντιστές τους τα 200 εκατομμύρια, ενώ στη χώρα μας προβλέπεται να ζουν 298.617 άνθρωποι με άνοια.

-Τι είναι η νόσος Αλτσχάιμερ;

Με τον όρο άνοια εννοούμε την έκπτωση των νοητικών ικανοτήτων ενός ανθρώπου. Κατ’ αρχήν της μνήμης και της κρίσης, του λόγου και της προσωπικότητας με συνέπεια τη σταδιακή έκπτωση της καθημερινής λειτουργικότητας. Η νόσος Αλτσχάιμερ είναι η συχνότερη μορφή άνοιας (60 % του συνόλου) και εκδηλώνεται συνήθως σε ανθρώπους ηλικίας πάνω από τα 65, σπάνια σε ηλικίες 50-65, ενώ είναι πολύ σπάνια σε ηλικίες μικρότερες των 50 ετών. Προκαλεί βαθμιαία εκφύλιση του εγκεφάλου και έχει ως αποτέλεσμα την πρωιούσα έκπτωση των νοητικών λειτουργιών και στα προχωρημένα στάδια και της κινητικότητας.

Προσοχή!

Η νόσος Αλτσχάιμερ είναι μία πραγματικότητα. Πολλοί άνθρωποι νοσούν και πολλοί περισσότεροι θα νοσήσουν στο μέλλον. Όσοι, λοιπόν, αντιμετωπίζετε προβλήματα μνήμης που δυσκολεύουν την καθημερινή σας ζωή, απευθυνθείτε σε ειδικό.

-Διάγνωση

Τα τελευταία χρόνια, η διάγνωση της νόσου Αλτσχάιμερ, νόσου που αφορά κυρίως στην Τρίτη Ηλικία, γίνεται με ολοένα αυξανόμενους ρυθμούς. Οι αιτίες αυτού του φαινομένου είναι δύο: – η αύξηση του μέσου όρου ζωής, ιδιαίτερα στις αναπτυγμένες χώρες, και –η ευαισθητοποίηση του κοινού, των συγγενών των ασθενών και των γιατρών σχετικά με το μεγάλο αυτό ιατρικό και κοινωνικό πρόβλημα.

-Συμπτώματα

Στα αρχικά στάδια της νόσου, τα συμπτώματα είναι ιδιαίτερα ελαφρά. Για παράδειγμα, διαταραχές της μνήμης, καθώς ο ασθενής αρχίζει να ξεχνά τα πρόσφατα γεγονότα, ενώ συνήθως θυμάται με λεπτομέρειες τα παλιά. Δυστυχώς, πολλές φορές, η κατάσταση αυτή θεωρείται φυσιολογική γήρανση και αυτό κάνει δύσκολη την πρώιμη διάγνωση της νόσου. Στη συνέχεια, καθώς η νόσος Αλτσχάιμερ εξελίσσεται και οι νοητικές λειτουργίες εκπίπτουν σταδιακά, ο ανοϊκός άρρωστος οδηγείται σε πλήρη αποδιοργάνωση της ζωής και της προσωπικότητάς του. Το αποτέλεσμα; Τελικά, ο ασθενής να γίνεται ανίκανος να φροντίσει τον εαυτό του και να καταλήγει να εξαρτάται ολοκληρωτικά από τους συγγενείς του, για τους οποίους αποτελεί τεράστιο πρακτικό και ψυχικό φορτίο.

Προσοχή!

Οι αναπτυγμένες χώρες ξοδεύουν σημαντικά ποσά για την ιατροφαρμακευτική περίθαλψη των ολοένα περισσότερων ανοϊκών ασθενών και την υποστήριξη των φροντιστών τους. Επίσης, τα τελευταία χρόνια, σημαντικά ποσά επενδύονται στην έρευνα για τις αιτίες και τη θεραπεία της νόσου Αλτσχάιμερ.

-Διάγνωση – Θεραπεία

Η έγκαιρη διάγνωση της άνοιας έχει μεγάλη σημασία για τον ασθενή αλλά και την οικογένειά του, γιατί δίνει τα χρονικά περιθώρια αποδοχής της κατάστασης, προγραμματισμού για το μέλλον και διατήρησης της ποιότητας ζωής. Παρά το γεγονός ότι δεν υπάρχει ριζική θεραπεία για τη νόσο Αλτσχάιμερ και τις άλλες μορφές άνοιας, έχουμε ωστόσο σήμερα στη διάθεσή μας φάρμακα που ανακόπτουν την εξέλιξή της και αντιμετωπίζουν τα συμπτώματά της. Όσο νωρίτερα γίνει η διάγνωση και χορηγηθούν τα σκευάσματα αυτά, τόσο ουσιαστικότερα είναι τα αποτελέσματά τους.

Η φαρμακευτική αγωγή που ακολουθείται σήμερα για την αντιμετώπιση της νόσου είναι συμπτωματική. Τα φάρμακα αυτά είναι οι αναστολείς χολινεστερασών,  όπως η δονεπεζίλη, η ριβαστιγμίνη, η γκαλανταμίνη, και ο ανταγωνιστής των υποδοχέων NMDA, η μεμαντίνη.

Επιπλέον, υπάρχουν εκτός από την από του στόματος χορήγηση φαρμάκων και άλλοι τρόποι που θα μπορούσαν να βοηθήσουν στη θεραπεία και στην καλύτερη συμμόρφωση των ασθενών (π.χ. τα διαδερμικά αυτοκόλλητα, τα οποία μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε ασθενείς με νόσο Αλτσχάιμερ ή άνοια της νόσου Parkinson ).

Φέτος παρόλη την ελπίδα που δημιουργούν τα υπό έγκριση νέα φάρμακα, αυτά όμως απευθύνονται σε ασθενείς με ήπια νοητική διαταραχή και ήπια ανοια, καθυστερώντας την εξέλιξη της νόσου χωρίς να αποτελούν θεραπεία της.

Προσοχή!

Όχι σπάνια, συμπτώματα όπως αυτά της νόσου Αλτσχάιμερ προκαλούνται και από άλλες σωματικές ή ψυχικές παθήσεις ( π.χ. κατάθλιψη, νόσοι του θυρεοειδούς, επίδραση φαρμάκων στον εγκέφαλο) που μπορούν να αντιμετωπιστούν μερικά ή ολικά. Σε αυτές τις περιπτώσεις, η ακριβής και έγκαιρη διάγνωση έχει σημασία, καθώς η κατάσταση είναι συχνά αναστρέψιμη.

Καθυστερούν  την  άνοια

 

Πρόκειται για 12 παράγοντες κινδύνου που αν αντιμετωπιστούν μπορεί να καθυστερήσουν ή ενδεχομένως και να εμποδίσουν προβλεπόμενες περιπτώσεις άνοιας. Οι κίνδυνοι αυτοί είναι: κάπνισμα, υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ, σωματική αδράνεια, σπάνια κοινωνική επαφή, τραυματισμοί στο κεφάλι και καταστάσεις όπως ο διαβήτης, η απώλεια ακοής, η κατάθλιψη, η παχυσαρκία, η υπέρταση, η ατμοσφαιρική πίεση και η περιορισμένη πρόσβαση στην προσχολική εκπαίδευση.

 

Απαραίτητες γώσεις

 

-Η ολοκληρωμένη αντιμετώπιση της νόσου περιλαμβάνει πρόληψη και αντιμετώπιση με τρεις κατευθύνσεις: τη φαρμακευτική αγωγή, τις μη φαρμακευτικές παρεμβάσεις που έχουν ως στόχο τους ασθενείς και τέλος, την εκπαίδευση και στήριξη των φροντιστών και των οικογενειών τους.

-Στη νόσο Αλτσχάιμερ μαζί με τον ασθενή πάσχει ολόκληρη η οικογένεια. Στην οικογενειοκρατική ελληνική κοινωνία, οι ανοϊκοί ασθενείς φροντίζονται κατά 90% στο σπίτι από τα μέλη των οικογενειών τους (σύζυγοι, παιδιά, αδέλφια). Αλλά οι αυξημένες απαιτήσεις φροντίδας των ανοϊκών ασθενών, επιδρούν στην υγεία των φροντιστών, επηρεάζουν τη συμμετοχή τους σε κοινωνικές & επαγγελματικές  δραστηριότητες, περιορίζουν τον ελεύθερο χρόνο τους, κλονίζουν την κοινωνική τους θέση και απειλούν την οικονομική τους ασφάλεια.

-Οι πολλαπλές και εξειδικευμένες ανάγκες των ανοϊκών ασθενών στην Ελλάδα καλύπτονται, στο μεγαλύτερο ποσοστό τους, από τις Εταιρείες Αλτσχάιμερ, όπως άλλωστε γίνεται και στις περισσότερες χώρες του κόσμου. Τα Κέντρα Ημέρας των οργανώσεων αυτών είναι μονάδες ημερήσιας θεραπευτικής φροντίδας των ασθενών, που τους παρέχουν μη φαρμακευτικές θεραπείες, ενώ συγχρόνως προσφέρουν εκπαίδευση και υποστήριξη στους φροντιστές. Δυστυχώς όμως ο αριθμός των Κέντρων Ημέρας είναι δυσανάλογα μικρός σε σχέση με το συνολικό αριθμό των ατόμων με άνοια στη χώρα μας και υπάρχει επιτακτική ανάγκη ίδρυσης νέων.

 

Ευχαριστούμε τη Δρ. Παρασκευή Σακκά, νευρολόγο-ψυχίατρο, διευθύντρια  του Τμήματος Νευροεκφυλιστικών Παθήσεων Εγκεφάλου – Ιατρείου Μνήμης του Νοσοκομείου ΥΓΕΙΑ, και πρόεδρο της Εταιρείας Alzheimer Αθηνών και του Εθνικού Παρατηρητηρίου για την Άνοια και τη Νόσο Alzheimer, για τις πληροφορίες που μας έδωσε.

 

 

Μαρία Ορφανίδου