Η ρύθμιση του «νεανικού» διαβήτη

Επί μακρόν αποκαλούμενος ως «ο διαβήτης των ανηλίκων», ο τύπου 1 διαβήτης εκδηλώνεται νωρίς στη ζωή – συνήθως κατά την παιδική ηλικία, αν και μερικές φορές εκδηλώνεται σε ενήλικους. Η νόσος είναι ανίατη και απαιτεί συστηματικό έλεγχο των επιπέδων σακχάρου στο αίμα και καθημερινή λήψη ινσουλίνης για να διατηρούνται εντός φυσιολογικών ορίων.

Τόσο στον τύπου 1 διαβήτη όσο και στον τύπου 2, η αιτία είναι η αδυναμία της παγκρεατικής ορμόνης ινσουλίνης να διεκπεραιώσει τον κύριο ρόλο της: τη ρύθμιση του σακχάρου. Οι λόγοι αυτής της αδυναμίας, όμως, διαφέρουν.

Στον τύπου 2 διαβήτη, ο οποίος μπορεί να εκδηλωθεί σε οποιαδήποτε ηλικία, το πάγκρεας συνήθως παράγει επαρκείς ποσότητες ινσουλίνης, αλλά οι ιστοί του σώματος έχουν αναπτύξει αντοχή στη δράση της, συνήθως εξαιτίας της παχυσαρκίας. Γι’ αυτόν τον λόγο το αδυνάτισμα αρκετά συχνά υποστρέφει τον διαβήτη.

Αντιθέτως, στην περίπτωση του τύπου 1 διαβήτη, τα κύτταρα του παγκρέατος που παράγουν την ινσουλίνη (λέγονται «βήτα-κύτταρα») καταστρέφονται από τον ίδιο τον οργανισμό και έτσι το πάγκρεας δεν την παράγει, οπότε οι ασθενείς πρέπει να την αντικαταστήσουν με καθημερινές ενέσεις ινσουλίνης.

Φυσιολογική ζωή

Ο τύπου 1 διαβήτης ασφαλώς είναι δύσκολη ασθένεια, αλλά η πρόοδος της ιατρικής έχει διευκολύνει σημαντικά τον έλεγχο του σακχάρου και τη χορήγηση ινσουλίνης.

Επιπλέον, η παρουσία του δεν χρειάζεται να σταματήσει τη ζωή. Αναρίθμητα παιδιά, έφηβοι και νεαροί ενήλικοι έχουν μάθει να ζουν με αυτόν – με τη ζωή τους να ανακτά τους φυσιολογικούς της ρυθμούς μόλις μάθουν να τον ρυθμίζουν και προσαρμόσουν τις διάφορες πλευρές της στις νέες τους ιατρικές ανάγκες.

Ο τύπου 1 διαβήτης έχει γενετική βάση, η οποία με κάποιον τρόπο αλληλεπιδρά με περιβαλλοντικούς παράγοντες (ορισμένοι ιοί είναι ισχυροί ύποπτοι) για να εξαπολυθεί επίθεση από το ανοσοποιητικό σύστημα στα βήτα-κύτταρα του παγκρέατος.

Η αντιμετώπισή του έχει έναν αντικειμενικό στόχο: να επανέλθουν και να διατηρηθούν τα επίπεδα του σακχάρου όσο το δυνατόν πιο κοντά στο φυσιολογικό, ούτως ώστε να αποτραπεί – ή έστω να καθυστερήσει σημαντικά – η εμφάνιση σοβαρών επιπλοκών.

Οι επιπλοκές

Οταν τα επίπεδα του σακχάρου παραμένουν χρονίως αυξημένα, πολλαπλασιάζεται ο κίνδυνος εκδηλώσεως καρδιοπάθειας, νεφροπάθειας, βλάβης στα νεύρα και εγκεφαλικού επεισοδίου.

Τον περασμένο Ιούνιο, λ.χ., η ιατρική επιθεώρηση «The Lancet» δημοσίευσε μελέτη με σχεδόν 21.000 πάσχοντες, οι οποίοι δεν έπασχαν από άλλα νοσήματα όταν δήλωσαν συμμετοχή σε αυτήν.

Επειτα από εννιά χρόνια παρακολούθησης, όσοι είχαν αρρύθμιστο διαβήτη είχαν σχεδόν τετραπλάσιες πιθανότητες να νοσηλευθούν με καρδιακή ανεπάρκεια.

Οι βλάβες στα νεύρα και στα αιμοφόρα αγγεία εξαιτίας του επίμονα αυξημένου σακχάρου μπορεί επίσης να οδηγήσουν σε ακρωτηριασμό των κάτω άκρων ή να κοστίσουν ακόμα και την όραση.

Η γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη

Το πόσο καλά ρυθμίζει ένας άνθρωπος το σάκχαρό του ελέγχεται με μια απλή εξέταση αίματος, με την οποία μετρώνται τα επίπεδα της γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης (HbA1c).

Η ουσία αυτή μετριέται σε ποσοστά επί τοις εκατό και δείχνει πόσο καλά είναι ρυθμισμένο το σάκχαρο τους τελευταίους δυο-τρεις μήνες. Η HbA1c πρέπει να είναι χαμηλότερη από 6%, ενώ επίπεδα άνω του 7% σηματοδοτούν αυξημένο κίνδυνο επιπλοκών.

Οι διαβητολόγοι συνιστούν στους πάσχοντες από τύπου 1 διαβήτη να ελέγχουν την HbA1c τους κάθε τρεις έως έξι μήνες για να διαπιστώνουν εάν πρέπει να τροποποιήσουν τη θεραπεία της νόσου τους.

Τα τελευταία 40 χρόνια, οι βελτιώσεις στη ρύθμιση του σακχάρου έχουν οδηγήσει σε μέση αύξηση κατά 15 χρόνια του προσδόκιμου επιβίωσης των πασχόντων από τύπου 1 διαβήτη.

Ωστόσο, τα ποσοστά θνησιμότητας εξακολουθούν να είναι υψηλότερα σε αυτή την πληθυσμιακή ομάδα έναντι του γενικού πληθυσμού. Υπάρχει όμως δυνατότητα για περαιτέρω βελτίωση, εφόσον οι ασθενείς έχουν την οικονομική δυνατότητα καλύτερης φροντίδας και πρόσβασης σε αυτήν.

Διατροφή και άσκηση

Οι ειδικοί σε θέματα διατροφής που χειρίζονται διαβητικούς ασθενείς γνωρίζουν καλά πως οι ασθενείς τους πρέπει να ακολουθούν καλά σχεδιασμένα διαιτολόγια, με τα οποία θα εξισορροπείται η πρόσληψη υδατανθράκων με τις ανάγκες σε ινσουλίνη και ταυτοχρόνως θα τροφοδοτείται ο οργανισμός με όλα τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά.

Οι σοβαροί περιορισμοί των παρελθουσών δεκαετιών όσον αφορά τους υδατάνθρακες (μακαρόνια, ρύζι, ψωμί κ.τ.λ.) δεν υφίστανται πλέον, ιδίως εάν το μεγαλύτερο μέρος τους είναι υδατάνθρακες ολικής αλέσεως και όχι απλά σάκχαρα (λ.χ. ζάχαρη).

Είναι επίσης πολύ σημαντικό να συνδυάζονται οι ανάγκες σε ινσουλίνη με την ενέργεια που δαπανάται με τις φυσικές δραστηριότητες. Η υπερβολική προπόνηση δίχως την απαιτούμενη μείωση της ληφθείσας ινσουλίνης μπορεί να οδηγήσει σε δυνητικά απειλητικό για τη ζωή σοκ ινσουλίνης.

Γι’ αυτό συνιστάται στα άτομα με διαβήτη να έχουν πάντοτε μαζί τους μια πηγή απλών σακχάρων (όπως μια καραμέλα, ένα αναψυκτικό ή ρόφημα φρούτων), ώστε να τα καταναλώσουν εάν αισθανθούν συμπτώματα υπογλυκαιμίας, όπως το τρέμουλο, η αδυναμία, η εφίδρωση, η ζάλη, το θόλωμα της όρασης, η πείνα ή η ταχυπαλμία.

Πηγή : ygeia.tanea.gr