Γενετική θεραπεία της δρεπανοκυτταρικής αναιμίας

Η αποσιώπηση ενός γονιδίου θεράπευσε τη διαταραχή του αίματος σε ποντίκια.

Αμερικανοί ερευνητές ανακάλυψαν τον τρόπο για να θεραπεύσουν ποντίκια με δρεπανοκυτταρική αναιμία ανοίγοντας τον δρόμο για την αποτελεσματική αντιμετώπιση της διαταραχής του αίματος και στον άνθρωπο.

Συγκεκριμένα, όπως αναφέρουν οι ερευνητές από την Ιατρική Σχολή του Χάρβαρντ στη Βοστόνη με δημοσίευσή τους στην επιθεώρηση «Science», η αποσιώπηση ενός και μόνο γονιδίου έκανε τον οργανισμό των ζώων να παραγάγει φυσιολογικά ερυθρά αιμοσφαίρια.

Η δρεπανοκυτταρική αναιμία προκαλείται από μια μεταλλαγμένη μορφή της ενήλικης αιμοσφαιρίνης, όχι όμως και από την εμβρυϊκή αιμοσφαιρίνη.

Οι ερευνητές στόχευσαν λοιπόν το γονίδιο BCLL11A το οποίο είναι υπεύθυνο για τη μετατροπή της εμβρυϊκής αιμοσφαιρίνης σε ενήλικη και κατάφεραν έτσι να βάλουν «φρένο» στη δρεπανοκυτταρική αναιμία στα πειραματόζωα.

Η μεταλλαγμένη μορφή της ενήλικης αιμοσφαιρίνης σχηματίζει μακριές κολλώδεις αλυσίδες μέσα στα ερυθρά αιμοσφαίρια. Τα κύτταρα που περιέχουν αυτές τις αλυσίδες μπορούν να αποκλείσουν τα μικρά αιμοφόρα αγγεία στερώντας οξυγόνο από τα ζωτικά όργανα και προκαλώντας πόνο.

Όπως φαίνεται τώρα το να «ξεγελαστεί» ο οργανισμός ώστε να παραγάγει ξανά εμβρυϊκή αιμοσφαιρίνη αντί για ενήλικη μπορεί να καταπραΰνει τα συμπτώματα της ασθένειας.

Και αυτό διότι η εμβρυϊκή αιμοσφαιρίνη δεν σχηματίζει αυτές τις μακριές κολλώδεις αλυσίδες. Παράγεται στο σώμα μόνο κατά τη διάρκεια της ανάπτυξης του εμβρύου καθώς και τους πρώτους έξι μήνες μετά τη γέννηση.

Ο Στιούαρτ Ορκιν από το Χάρβαρντ και οι συνεργάτες του αποσιώπησαν το γονίδιο BCL11A σε ποντίκια που ανήκαν σε ένα είδος το οποίο αναπτύσσει φυσιολογικά μια ασθένεια αντίστοιχη της δρεπανοκυτταρικής αναιμίας του ανθρώπου.

Όταν ενηλικιώθηκαν,  τα ποντίκια παρήγαγαν 20 φορές περισσότερη εμβρυϊκή αιμοσφαιρίνη σε σύγκριση με το φυσιολογικό και το αίμα τους δεν περιείχε σχεδόν κανένα ερυθρό αιμοσφαίριο με σχήμα δρέπανου.

Συγχρόνως ο σπλήνας και οι νεφροί τους – όργανα που καταστρέφονται εύκολα εξαιτίας της δρεπανοκυτταρικής αναιμίας – ήταν σχεδόν απολύτως υγιείς.

Σύμφωνα με τους ερευνητές η χρήση γονιδιακής θεραπείας η οποία θα μπλοκάρει τη δράση του γονιδίου BCL11A στους ανθρώπους θα μπορούσε να έχει τα ίδια οφέλη με αυτά που φάνηκαν στα ζώα.

Ειδικά σχεδιασμένα τμήματα RNA τα οποία θα εγχέονται στην κυκλοφορία του αίματος θα προσδένονται στο γονίδιο και θα το αποσιωπούν.

Ωστόσο, μια τέτοια προσέγγιση θα ήταν ακριβή και ελάχιστα πρακτική σε ευρεία κλίμακα. «Ο μακροπρόθεσμος στόχος είναι να αναπτυχθεί ένα φάρμακο το οποίο θα μπλοκάρει αποτελεσματικά τη δράση του BCL11A» αναφέρει ο Ορκιν. «Κάτι τέτοιο αποτελεί πρόκληση αλλά θα μπορούσε να έχει εφαρμογή σε μεγάλους πληθυσμούς» προσθέτει.

Στην πάροδο των ετών έχουν προταθεί και άλλες θεραπείες οι οποίες ενθαρρύνουν την παραγωγή εμβρυϊκής αιμοσφαιρίνης. Μια από αυτές, η υδροξυουρία, χρησιμοποιείται ευρέως σήμερα ωστόσο συνδέεται με πολλές παρενέργειες όπως η μείωση του αριθμού των λευκών αιμοσφαιρίων.

Ο Ορκιν σημειώνει ότι το κύριο πρόβλημα με την υδροξυουρία είναι ότι η δράση της είναι απρόβλεπτη. «Δεν γνωρίζουμε πώς ακριβώς δρα. Σε κάποιους ασθενείς κάνει καλό, σε άλλους όχι».

Σύμφωνα με τον ερευνητή η διαφορά της νέας προσέγγισης είναι ότι στοχεύει τον πραγματικό μηχανισμό που οδηγεί στη δρεπανοκυτταρική αναιμία, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε πιο αποτελεσματική αντιμετώπιση της ασθένειας.

Πηγή : eefam.gr